Η Καμαριώτισσα...προπολεμικά

Προπολεμική φωτογραφία του όρμου της Καμαριώτισσας, που συνήθως ταυτίζεται µε το αρχαίο λιµάνι ∆ηµήτριον, ήταν ψαράδικος οικισµός.
Σήµερα είναι ο τόπος αποβίβασης και µοναδικό λιµάνι της Σαµοθράκης. Βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά του νησιού και ήταν εκτεθειµένος στους Β και Β∆ ανέµους µέχρι που κατασκευάστηκε ο λιµενοβραχίονας τα τελευταία χρόνια. Έχει γίνει ή τείνει να γίνει το κέντρο του νησιού για πολλούς λόγους. ∆ιαθέτει ξενοδοχεία και ενοικιαζόµενα δωµάτια όλων των κατηγοριών, εστιατόρια, ταβέρνες και νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Αποτελεί και την αφετηρία των
βασικών οδικών αξόνων του νησιού.
Το λιµάνι (Συντεταγμένες: 40° 28,49' N 025° 28,28' E) µπορεί να δεχτεί πλοία µε µέγιστο µήκος 110µ. Έτσι, η Σαµοθράκη δεν µπορεί να δεχτεί ούτε κρουαζιερόπλοια ούτε να συνδεθεί µε τον Πειραιά. Υπάρχει πρόταση για προβλήτα κι εκβάθυνση του λιµανιού. Πρόταση υπάρχει και για ιπτάµενο δελφίνι. Έχει δοθεί εντολή για νοµιµοποίηση όλων των αυθαιρέτων κτισµάτων εντός της χερσαίας ζώνης του λιµένα µέχρι 31/12/2007. Επίσης το Υπ.∆.Τ µε τη Νοµαρχία και το Τελωνείο θα κατασκευάσουν πύλη σταθµού «Σένγκεν» για έλεγχο διαβατηρίων-λιµάνι εισόδου-εξόδου. Το κτίριο έχει ήδη κατασκευαστεί. Κρίνεται πως το νησί θα ωφεληθεί οικονοµικά από τους τουρίστες.

Η αποβάθρα και ο φάρος
της Καμαριώτισσας

Σε μικρή απόσταση νοτιοδυτικά της Καμαριώτισσας, στη θέση Άγιος Ανδρέας σχηματίζεται μικρή λιμνοθάλασσα, που αποτελεί σημαντικό υδροβιότοπο και σταθμό στη μετανάστευση σπάνιων αποδημητικών πουλιών.
Παρακάτω ακολουθεί η περιγραφή της Καμαριώτισσας από τον Αναστ. Χρηστομάνου που επισκέφθηκε το νησί της Σαμοθράκης στις 4/16 Φεβρουαρίου του 1893, αμέσως μετά τον καταστρεπτικό σεισμό που έπληξε το νησί.

"Η Καμαριώτισσα είναι ή συνήθης αποβάθρα των κατοίκων της Σαμοθράκης, απέχουσα αυτής 1 ώραν και 10 λεπτά νοτιοδυτικώς, έτερον δε επίνειον της πόλεως είναι ή προς βορράν αυτής παραλία της αρχαίας Σαμοθράκης (νυν Παλαιοχώρας), ένθα ή Αυστριακή κυβέρνησις είχεν επιχειρήσει ευρείας αρχαιολογικός ανασκαφάς, αγαγούσας εις φως κρηπιδώματα προκυμαίας, τείχη κυκλώπεια και αρχαιότατα οχυρώματα. Αποτελείται ή Καμαριώτισσα εξ 6 πενιχρών πηλοκτίστων καλυβών. Της πρώτης προς βορράν καλύβης κατέπεσον […] 
συγκρατών την στέγην τοίχος του δευτέρου οικίσκου Αθανασίου Παπαβασιλείου, ου ή κορυφή κατερρίφθη υπό της αυτής δονήσεως. Εκ του τετάρτου οικίσκου του Κωστή Αϊβαζή, καφεπώλου, κατέπεσον, […].
Ό πέμπτος οικίσκος φέρει ολίγα ρήγματα πανταχού, ο δε έκτος, ο νεώτερος και λιθόκτιστος, εμεινεν εντελώς άβλαβης.
Εν ταις καλύβαις ταύταις υπήρχον έτοιμα προς φόρτωσιν αχλάδες, ξύλα, έλαιον, άνθρακες και ελαίαι, αποτελούντα το σύνηθες άντικείμενον της εξαγωγής της νήσου.
[…].

Άποψη λιμένος Καμαριώτισσας από το κατάστρωμα
του SAOS II το 2010 (φωτο:shipfriends.gr)

Η Καμαριώτισσα κείται επί της παραλίας και εις τους πρόποδας χθαμαλού, ωσεί 40 μέτρα υψηλού λόφου, όστις αποτελεί είδος προχώματος προς την θάλασσαν και συνίσταται εκ χοός καρποφόρου προερχομένου εν μέρει εκ των γυμνών νυν βράχων και κορυφών των εις το κέντρον της νήσου υψηλών ορέων, ων αποσαθρώματα πανταχού απαντώσιν. Η συνεχής αυτή σειρά των σχεδόν ηνωμένων λόφων αποτελεί, ως είπον, είδος προχώματος περί άπασαν την νήσον, εκτείνεται δέ από της παραλίας μέχρι των υψηλών ορέων του κέντρου, διασχιζομένη υπό των εκείθεν προς την θάλασσαν ρεόντων ρυάκων.
[…].
Εννοείται δε ότι το έδαφος του προχώματος τούτου είναι λίαν καρποφόρον, διό και είδον πανταχού υπό την καλύπτουσαν τό έδαφος εις ύψος 1/2 μέτρου χιόνα πρόσφατα σημεία καλλιέργειας δι' αρότρου υπό βοών συρομένου[…]".

Ο Ι. Δραγούμης διετέλεσε υποπρόξενος στο Προξενείο του Δεδέαγατς (σημερινής Αλεξανδρουπόλεως, Σεπτ. 1905 - Δεκ. 1906). Τότε είχε επισκεφθεί τη Σαμοθράκη γράφοντας το περίφημο πόνημά του για τη Σαμοθράκη. Αναφέρει δε σε αυτό το πόνημα μεταξύ άλλων και για την Καμαριώτισσα τα παρακάτω:

[…]Από κείνο το δρόμο κατέβηκα με τ’άλογο στην Καμαριώτισσα. Λιμάνι ο τόπος δεν έχει, αλλά με τη νοτιά το πιο σίγουρο αραξοβόλι είναι η Καμαριώτισσα και αυτού αράζουν και από κει σαλπάρουν τα καΐκια της Ρούμελης και της Σαμοθράκης. Άμα φυσά βοριάς δυνατός, ξεσέρνουν τα καράβια τους οι νησιώτες στην αμμουδιά. Δεν είναι ναυτικοί οι Σαμοθρακίτες. Λιγοστά είναι τα καίκια τους και οι ψαράδικες οι βάρκες μετρημένες. Ατμόπλοιο σπάνια φουντάρησε στην Καμαριώτισσα.
   Ένα εκκλησάκι, μερικά καλυβόσπιτα και δυο τρεις αποθήκες είναι τα μόνα χτίρια που βλέπεις εκεί. Στις αποθήκες φυλάγουν τα προιόντα του νησιού, που θα βγούν στα ξένα, ελιές, απίδια, κορόμηλα, μυζήθρες, και τις πραμάτειες, που φέρνουν στο νησί τα καΐκια, σαπούνι, ζάχαρη, καφέ, νήματα. Φέρνουν και κρασί, γιατί το νησί δεν έχει παρά λίγα αμπέλια. Δεν είναι πολλά χρόνια που έφερναν και ντομάτες από τη Θράκη, γιατί οι νησιώτες δεν είχαν συλλογιστή να φυτέψουν ντομάτες.
   Σε μια από τις αποθήκες μπροστά καθόταν η γριά μητέρα ενός προεστού, που είχε κατεβή στο περιθαλάσσιο για δροσιά. Μου ευχήθηκε κατευόδιο και με την ευχή της μπήκα κατά τις δέκα το πρωί σ’ένα σαμοθρακίτικο καΐκι και ξεκινήσαμε με τα κουπιά. Σηκώσαμε και τα πανιά, μα το αεράκι ήταν αδύνατο. Μαζί μας ταξίδευαν δυο κεχαγιάδες, που πήγαιναν να δικαστούν στο Δεδέαγατς για κάτι κλεψιές -συνηθισμένα πράματα-, και μια μεσόκοπη αντρογυναίκα Τενεδιά, που καθώς κύταζε μακριά τη θάλασσα, ήταν, έλεγες, η Μπουμπουλίνα[…].

 Πηγές

-Οι φωτογραφίες είναι από το Ημερολόγιο του 1987 του Πολιτιστικού Συλόγγου Σαμοθράκης

-Η ΝΗΣΟΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ και Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΗΣ 28 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ (9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ) 1893» ΥΠΟ ΑΝΑΣΤ.Κ. ΧΡΗΣΤΟΜΑΝΟΥ [Απόσπασμα εκ της Επετηρίδος του Παρνασσού], εν Αθήναις εκ του τυπογραφείου της Εστίας 1899(Σελ. 5-7).

-Ίων Δραγούμης, Η Σαμοθράκη (το νησί). Αφιερόνεται στους νέους. Αθήνα, 1909 (με το ψευδώνυμο Ίδας).Κεφ. Φεύγοντας από το νησί.