Η Διώρυξ του Σουέζ...'50

    Ταχυδρομικό δελτάριο, που απεστάλη αρχές της δεκαετίας του '50, από τον Στέργιο Αγγελώνια στη Σαμοθράκη. Την διώρυγα διασχίζει ένα Υπερωκεάνιο και ταυτόχρονα ένα αυτοκίνητο κινείται επί της οδού. Στο βάθος δεξιά συρμός κινείται με την βοήθεια ατμομηχανής. Κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται περί παραποιημένης φωτογραφίας (μάλλον το πλοίο φαίνεται να έχει προστεθεί μετέπειτα στην αρχική φωτογραφίσ).
  Η φωτογραφία είναι σαφώς προ του 1956, όταν η διώρυγα έκλεισε λόγω της εθνικοποίησης της, από τον Νάσερ, θέτοντας τέρμα στη βρετανική κυριαρχία με συνέπεια ένα αγγλογαλλικό εγχείρημα κατά της Αιγύπτου το οποίο απέτυχε μεν, αλλά κράτησε κλειστή τη διώρυγα μέχρι το 1957.

Διώρυγα του Σουέζ

   Είναι η μεγαλύτερη διώρυγα του κόσμου. Έχει συνολικό μήκος που υπερβαίνει τα 193,3 χλμ. (120 miles), πλάτος 205m. και βάθος 24m.(στοιχεία 2010). Ενώνει την Μεσόγειο θάλασσα με την Ερυθρά θάλασσα. Το λιμάνι εισόδου βρίσκεται στην Αίγυπτο και ονομάζεται Πόρτ Σάιδ και καταλήγει στο λιμάνι του Σουέζ (αρχ. Αρσινόη) στην Ερυθρά θάλασσα. To 2010 διέπλευσαν την διώρυγα 17.993 πλοία συνολικής καθαράς χωρητικότητας 846.390.000 mt (net register tonnage).

Δορυφορική εικόνα της Διώρυγας.

   Εργασίες για τη σύνδεση των εκβολών του Νείλου (Μεσόγειος θάλασσα) με την Ερυθρά θάλασσα άρχισαν ήδη το 14ο αιώνα π.Χ. από τους Φαραώ Σήθος Α’ και Ραμσής Β’ για να μεταφέρεται ο αιγυπτιακός στόλος από τη Μεσόγειο στην Ερυθρά Θάλασσα και αντίστροφα. Αυτό το κανάλι, αν πραγματικά ολοκληρώθηκε κάποτε, θάφτηκε λόγω κακής συντήρησης κάτω από όγκους άμμου της ερήμου. Ο Φαραώ Νεχάω Β’, γιος του Ψαμμήτιχου Α’ και δεύτερος Φαραώ (610-595 π.Χ.) της 26ης δυναστείας, άρχισαν εκ νέου προσπάθειες για δημιουργία νέας ή αποκατάσταση της παλιάς διώρυγας. Οι σχετικές εργασίες κράτησαν, με διάφορες διακοπές, πάνω από 300 χρόνια και ολοκληρώθηκαν κατά την ελληνιστική εποχή.

   Η μεγάλη καθυστέρηση οφείλεται σε δεισιδαιμονίες και μαντικούς χρησμούς ότι το κανάλι αυτό θα αξιοποιηθεί μόνο από τους «ξένους» και δεν είχε ενδιαφέρον για τους ίδιους τους Αιγυπτίους. Το έργο ολοκληρώθηκε από τον Δαρείο Α’ (521-486 π.Χ.) και βελτιώθηκε σημαντικά περί το 280 π.Χ., επί βασιλείας Πτολεμαίου Β΄. Λέγεται ότι η κατασκευή της διώρυγας κόστισε συνολικά περί τις 120.000 ανθρώπινες ζωές, σκλάβοι και δούλοι. Το κανάλι αυτό που αποτελεί τον πρόδρομο της σημερινής διώρυγας του Σουέζ, είχε μήκος 97 km, αλλά και πάλι δεν συντηρήθηκε επαρκώς, με αποτέλεσμα να κλείσει σε αρκετά μέρη από την άμμο της ερήμου ήδη κατά την εποχή της Κλεοπάτρας Ζ’, μερικές δεκαετίες π.Χ. Τον 7ο αιώνα μ.Χ. αποκατέστησαν υποτακτικοί του Χαλίφη Ομάρ (592-644 μ.Χ.) τη διώρυγα από το Κάιρο προς την Ερυθρά Θάλασσα και μετέφεραν δημητριακά. Ήδη τον 8ο αιώνα ήταν όμως η διώρυγα πάλι φραγμένη από τις σωρούς άμμου και μάλλον δεν φαίνεται να είχε πια σημασία για τη διακίνηση εμπορευμάτων στην περιοχή.

   Να τι μας λέει για το άκρως ενδιαφέρων ιστορικό αυτής της διόρυξης, τον πρόδρομο δηλαδή του σημερινού Σουέζ, ο ιστοριο-γεωγράφος Στράβων: «Από δε του Πηλούσιου (έτσι ονομάζονται οι ανατολικότερες εκβολές του δέλτα του Νείλου στην Μεσόγειο) προελθούσα είναι η διώρυγα η διελθούσα από τα έλη και τις δυο λίμνες... διαρρέοντας δια των πικρών καλουμένων λιμνών καταλήγει εις την Ερυθράν και τον Αράβιον κόλπον ... ετμήθη δε η διώρυξ (αυτή) κατ’ αρχάς μεν υπό Σεσώστριου (ή Ραμσής Β΄ 1290-1224 π. Χ.)... ύστερα δε ο Δαρείος ο πρώτος (περί το 520 π.Χ.) συνεχιστής του έργου έγινε. Αυτός όμως από ψευδείς φόβους ημιτελές άφησε το έργο, διότι επείσθη (ο Δαρείος) ότι υψηλότερη είναι η στάθμη της Ερυθράς θάλασσας, από αυτήν της Αιγύπτου και αν από την διώρυγα ο μεταξύ ισθμός διακοπεί, ολόκληρη η Αίγυπτος θα κατακλυσθεί από των υδάτων» Στράβων γεωγραφικα 17.1.25.2

   Τα ίδια επαναλαμβάνουν πολλοί ιστορικοί και σχεδόν αυτολεξεί ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, αλλά και ο γεωγράφος Αγαθάρχης: «από δε του Πηλουσίου διώρυξ έστι χειροποίητος προς την Ερυθράν Θάλασσαν...  ο Πτολεμαίος ο δεύτερος αυτήν (την διώρυγα) κατά τον επικαιρότερον τρόπον συνετέλεσεν και διάφραγμα εμηχανήσατο τούτο δε (το φράγμα) ήνοιγεν όποτε εβούλετο διαπλεύσαι και ταχέως πάλιν συνέκλειεν» Αγαθάρχης γεωγράφος 2a.86.F.19.61 και Διόδωρος. Σικελ. Α΄33.5-11

Η διώρυγα την περίοδο κατασκευής.

   Οι εργασίες για τη διάνοιξη της (σύγχρονης)  διώρυγας άρχισαν στις 25 Απριλίου του 1859 και έληξαν στις 16/11/1869. Η αιγυπτιακή κυβέρνηση ανέθεσε το έργο σε γαλλική εταιρία, επικεφαλής της οποίας ήταν ο μηχανικός και διπλωμάτης Φερδινάνδος Ντε Λεσέψ(Ferdinand Marie, Vicomte de Lesseps). Για την αποπεράτωσή του εργάστηκαν 1,5 εκατομμύριο Αιγύπτιοι, 125.000 εκ των οποίων έχασαν τη ζωή τους, κυρίως εξαιτίας της χολέρας. Η ολοκλήρωση του καναλιού, μήκους 163 χιλιομέτρων άλλαξε ριζικά το εμπόριο και τις μετακινήσεις, καθώς για να φτάσει κανείς από την Ευρώπη στην Ασία ακτοπλοϊκώς δεν χρειαζόταν πλέον να κάνει το γύρω της Αφρικής.

Πόρτ Σάιδ 1899. Η είσοδος της διώρυγας με το άγαλμα του Φερδινάνδου Λεσέψ.

Από το καλλιτεχνικό περιοδικό του 19ου αιώνα "Εστία", διαβάζουμε στο τεύχος 42 του 1876 για τα εγκαίνια της Διώρυγας...

"Η ΔΙΩΡΥΞ ΤΟΥ ΣΟΥΕΖ.

   Την 5/17 Νοεμβρίου εν. έτους εγκαινίσθη μετά μεγάλης έπισημότητος η ναυτική της Αρσινόης ή του Σουέζ διώρυξ, παρόντων εις τα εγκαίνια πολλών και διαφόρων επίσημων ξένων, της αυτοκρά¬τειρας Ευγενείας, του αυτοκράτορας της Αυστρίας, πλείστων πριγκήτων των βασιλευουσών εν Ευρώπη οικογενειών και απείρων άλλων εκλεκτών προσώπων, τά οποία είτε εξ ευγενείας του Κεδίβη προσεκλήθησαν εις την μεγάλην ταύτην πανήγυριν, είτε αυθόρμητα και εκ περιέργειας προσήλθον.  

   Τελετή εγκαινίων 17/11/1869. Στο βάθος στην εξέδρα η αυτοκράτειρα Ευγενία της Γαλλίας.

   Το γιγάντιον Έργον της ναυτικής διώρυγος του Σουέζ, το οποίον ο κύριος Φερδινάνδος Λεσέψ επεράτωσεν εν διαστήματι ετών δέκα, και το οποίον θέλει καταγραφθεί μεταξύ των καταπληκτικωτέρων επιχειρήσεων της παρούσης εκατονταετηρίδος, το έργον τούτο, λέγομεν, εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας. Ήδη η Μεσόγειος θάλασσα ενούται μετά της Ερυθράς και η νέα προς την Ασίαν οδός ηνοίχθη εις την εμπορίαν της Ευρώπης.

   Από του άκρου των προκυμαίων της Ισμαηλίας επί της Μεσογείου θαλάσσης, μέχρι του λιμένος τη; Αρσινόης επί της Ερυθράς, το διάστημα της ναυτικής διώρυγος έχει μήκος 100 χιλιομέτρων, το δε πλάτος 100 μέτρων, πανταχού όπου το έδαφος της γης επέτρεψε τούτο. Εις τίνα δε μέρη ηναγκάσθησαν νά συσφίγξωσιν εις 60 μόνον μέτρα την από της μιας εις την άλλην όχθην απόστασιν. Το βάθος πανταχού το αυτώ ώρίσθη εις 8 μέτρα.

   Επί δέκα όλα έτη χιλιάδας εργατών ενησχολήθησαν εις τα έργα της αναχώαεως, ΛαλματοΙ, Έλληνες, Κροάται, Αιθίοπες της Νουβίας και Φελλάχοι Αιγύπτιοι, υπό την επιτήρησιν Γάλλων μηχκανικών. Η ποσότης τών αναχωσθεισών εφ’ όλην τήν σειράν της διώρυγος γαιών ανέρχεται εις τον μυθώδη αριθμόν 74 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων."

   Μέγιστον εκ σιδήρου κατασκεύασμα χρησιμεύον εις απόκρουσιν των κυμάτων ηγέρθη προ της πόλεως του Πορτ-Σαΐδ, εις την προς την Μεσόγειον έκβολήν της διώρυγος. Η πόλις Πορτ-Σαΐδ ωκοδομήθη απέναντι της Μεσογείου, εκατέρωθεν των πλευρών του εκ σίδηρου κατασκευάσματος. Ο εμπορικός λιμήν ανοίγεται επί της δεξιάς της διώρυγος όχθης τω εισπλέοντι έκ της Μεσογείου. Η πόλις Ισμαηλία, η πρωτεύουσα της διώρυγος, έχουσα σήμερον 5.000 κατοίκων, κείται επί της μεσημβρινής όχθης της λίμνης Τιμσάχ, κατά μέσον της μεταξύ Πορτ-Σαΐδ καί Αρσινόης οδού.

   Η διώρυξ του γλυκέος ύδατος, την οποίαν η εταιρία του Ισθμού ανέκαψε προς διευκόλυνσιν των εργασιών της, συνενούται επί μιας των διακλαδώσεων του Νείλου, φεροίσης εισέτι το όνομα Μωές η Μωϋσής. Τά πέριξ της Ισμαηλίας οφείλουσι την μεταμόρφωσιν των εις την διώρυγα του γλυκέος ύδατος. Το πριν κατάξηρον και χέρσον έδαφος, σήμερον καταστολίζεται υπό θαλερωτάτων κήπων. Η νέα πόλις, ήτις έλαβε το όνομα του αντιβασιλέως Iσμαήλ, ιδρύθη τω 1862, εν αυτή δε ευρίσκεται ή έδρα της διευθύνσεως της εταιρίας. Μεταξύ των κατοίκων το εν τρίτον τουλάχιστον εισίν ευρωπαίοι. Εις το παραλληλόγραμμον, όπερ αύτη σχηματίζει μεταξύ της διώρυγος του γλυκέος ύδατος και της λίμνης Τιμσάχ, ευρίσκονται νυν πολυάριθμα εργοστάσια, δύο ξενοδοχεία, τέσσαρα ή πέντε καφφενεία, σχολείον, καθολική εκκλησία, τέμενος, τηλεγραφικόν γραφείον, δημόσιος κήπος καί νοσοκομείον. Εκτός τούτων ευρίσκονται και αι κατοικίαι του Κ. Λεσεψ, του αρχιμηχανικού των εργασιών καί του Αιγυπτίου διοικητού.

   Μετά παρέλευσιν ολίγων μηνών, η Αρσινόη προώρισται να κατασταθή πόλις όλως ευρωπαϊκή, χάρις τη διώρυχι. Άκαμπτος της προόδου νόμος! Η φύσις εξαφανίζεται απέναντι των απαραίτητων αξιώσεων του νεωτέρου πολιτισμού. Η ζωοπάραχος της Ευρώπης πνοή διήλθε τήν Αρσινόην ενώ δε αύτη προ δέκα ετών μόλις είχε12.000 κατοίκων, σήμερον έχει 25.000 και τις οίδε μετ' ου πολύ πόσον μείζονα αριθμόν θέλει έχει! Εν αύτη υπάρχουσι και ξενοδοχεία, και εμπορικοί οίκοι δεχόμενοι και πέμποντες παραγγελίας, και αγοραί, και καφφενεία, και άπειρον περιηγητών πλήθος, εξ απάντων των μερών της σφαίρας σεσωρευμένων εν αυτή.

ΔΙΚ." 
Εστία; Vol 2, No 42 (1876); σελ. 663-666
Πηγές
Διώρυγα Σουέζ Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια.
Μωυσής και διάβαση Ερυθράς: Απάντηση Καλόπουλου στον νεο-μυθολόγο Γ. Μεταλληνό
The Suez Canal Authority
Ιστορία της Τεχνολογίας: Ηλεκτροκίνηση, Επιστημοποίηση
Εστία; Vol 2, No 42 (1876); σελ. 663-666