1. Sir Ian Stanley Playfair The Meditteranean and Middle East 1939-1942 (official campaign history) Volume One, 1954; Volume Two, 1956; Volume Three, 1960; Volume Four, 1966.
2.Grand Strategy, vol. II: Sept. 1939-June 1941. By J. R. M. Butler. London: Her Majesty's Stationery Office, 1957. Pp. xix + 603. 42s.
Επίσης έχουμε και τις πολύ καλές αυστραλιανές και νεοζηλανδικές εκδόσεις των:
1. Long, Gavin (1953). "Chapters 1 to 9". Volume II – Greece, Crete and Syria. Australia in the War of 1939–1945. Canberra: Australian War Memorial.
2. McClymont, W.G. (1959). "Chapters 6 - 22". To Greece. Part of: The Official History of New Zealand in the Second World War 1939–1945. Wellington: Historical Publications Branch.
3. Diary of a disaster: British aid to Greece 1940-1941. Higham, Robin Publisher: University Press of Kentucky,Pub Date: 1986
 |
Έλλην Μαχητής Πολέμου 1940-1941 |
Από ελληνικής πλευράς αξιομνημόνευτη είναι η επτάτομη ιστορά τυ Γ.Ε.Σ. με τίτλο:
"Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Δεύτερον Παγκόσμιον πόλεμον" (1956-61)
Από γερμανικής πλευράς έχουμε τα πολύ καλά βιβλία:
1. Der Deutsche Griechenland Feldzug – Operationen der 12 Armee 1941 (Η Γερμανική εκστρατεία εις την Ελλάδα), Alex Buchner, Heidelberg 1957.
2. Richter, Heinz A. (1998) Griechenland im Zweiten Weltkrieg, Για την ελληνική γλώσσα ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Β.Ε.Ε.
Οι κρίσεις και η κριτική για τον τρόπο διεξαγωγής του αγώνα, του Έλληνα μαχητή, από την πλευρά του αντιπάλου, έχουν μεγάλη αξία. Γι' αυτό παρακάτω παραθέτουμε τμήμα από το βιβλίο του Αlex Buchner, που εξετάζει κυρίως τα στρατιωτικά γεγονότα μεταξύ 6ης και 10ης Απριλίου στον τομέα της Θράκης.
"............
Ο ΑΓΩΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ XXX ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΟΥ
Διά τοιαύτης κινήσεως του Σώματος θα διεσπάτο το εν Θράκη ασθενές ελληνικόν μέτωπον. Έγένετο συγχρόνως σκέψις όπως ή συνεχιζόμενη προώθησις προς δυσμάς—εκτός της έμμεσου υποστηρίξεως της ιππαστί του Στρυμώνος ενεργείας (XVIII Σ.Σ,), τής άποβλεπούσης είς διάσπασιν τής Γραμμής Μεταξά διά μετωπικής κρούσεως—απόληξη, εν περιπτώσει αποτυχίας της μετωπικής επιθέσεως, εις προσβολήν της γραμμής ταύτης εκ των νώτων.
 |
| Χάρτης 1. Διάταξις αντιπάλων την παραμονήν της εισβολής. |
50η Μερ. Πεζικού, (Διοικητής υποστράτηγος Hollidt): Κινουμένη όσον τό δυνατόν ταχύτερον έπι του άξονος IV διά Κομοτινής προς Ξάνθην νά καταλάβη την πλησίον των Τοξοτών γέφυραν έπι του Νέστου και νά εισχωρήση έν συνεχεία προς Καβάλαν. Ταυτοχρόνως νά διαθέση
1. Από 1ης Απριλίου εις άντικατάστασιν του στρατηγού πυρ/κου Hartmann,
2. Οι άξονες ούτοι ύλοποιούντο διά των δύο κυριωτέρων ορεινών άρτηριών Πασμακλή—Ξάνθη και Κίρτζαλη—Κομοτινή.
3. Των 164ης και ή 50ης Μεραρχιών Πεζικού αντιστοίχως.
2. Οι άξονες ούτοι ύλοποιούντο διά των δύο κυριωτέρων ορεινών άρτηριών Πασμακλή—Ξάνθη και Κίρτζαλη—Κομοτινή.
3. Των 164ης και ή 50ης Μεραρχιών Πεζικού αντιστοίχως.
Σελ.34--------------------------------------------------------------------------------------------------------
αρκούντως ισχυρόν τακτικόν συγκρότημα προς κατάληψιν, το συντομώτερον, της επί του Αιγαίου κειμένης Αλεξανδρουπόλεως.
 |
| Χάρτης 2. Σχεδιάγραμμα επίθεσης - εισβολής Γερμανικών δυνάμεων.(Νερούμ = Στρογγυλό, Μπερλαγιάν Κεντί = Λιθάρι, Τσιβάκ Λόφ. = Λόφος). (Πηγή: Αγώνες στην ανατ. Μακεδ. και Θράκη 1941, ΓΕΣ/ ΙΣ 1956). |
Ως πεδίον του επικειμένου αγώνος εις τήν έλληνικήν παραμεθόριον περιοχήν εξετείνετο προ του XXX Σ.Στράτου ή οροσειρά της Ροδόπης πλάτους άνω τών 20 χιλιομέτρων, ή οποία συνεχίζεται εκ βορειοδυτικής κατευθύνσεως και της οποίας αί νοτιοανατολικαι παραφυάδες φθάνουσι μέχρι της θαλάσσης, πλησίον της Αλεξανδρουπόλεως. Είναι όρος γενικώς λίαν άπότομον, υψομέτρων ποικιλλόντων από 800-1000 μέτρα ούτινος μεμονωμένα υψώματα, ύψους 1500 μέτρων, έμφανίζουσιν αλπικήν όψιν. Οι μεμονωμένοι ορεινοί όγκοι και αϊ κορυφογραμμαί παρουσιάζουσιν ώς επί το πλείστον τραχείας ράχεις μετά βραχωδών συχνάκις κλιτύων κατοπτιπτουσών εις βαθεΐας στενάς κοιλάδας. Ή βλάστησις, βάτοι και θαμνονοειδή ενίοτε δέ και δάση υψηλών δένδρων, καθίστα την αναγνώρισιν της όλης διακεκομμένης ορεινής περιοχής εξαιρετικώς δυσχερή. Τα ολίγα υπάρχοντα χωρία κείνται ώς έπι το πλείστον εις τάς κοιλάδας συνδεόμενα μεταξύ των διά καρροποιήτων και ήμιονικών οδών. Μόνον δύο μεγαλύτεραι όδικαί άρτηρίαι άγουσι διά της επί τών συνόρων οροσειράς ταύτης προς τήν Ελλάδα ή μία εκ της βουλγαρικής παραμεθορίου πολίχνης Smoljan (Πασμακλή) προς Ξάνθην (Γερμανικός άξων επιθέσεως ΙΙΙ) και ή ετέρα εκ του Makaz (1) προς Κομοτινήν (Γερμανικός άξων επιθέσεως IV).
Νοτίως του ορεινού τούτου τείχους, ούτινος το στενώτερον σημείον ευρίσκετο δυτικώς της Κομοτινής, εκτείνεται μέχρι τής ακτής του Αιγαίου επίπεδος και άναπεπταμένη παραθαλάσσια περιοχή. Έδώ εύρίσκεται η μόνη σοβαρά εγκάρσια οδός, ή συνδέουσα τήν Θράκην μετά της Μακεδονίας, οδηγούσα μέσω Τοξοτών και τής διά Σταυρουπόλεως διακλαδώσεως της πέραν του ποταμού Νέστου. Τόσον ή οδός αυτή, όσον και η σιδηροδρομική γραμμή ήσαν μεγάλης στρατιωτικής σημασίας.
Εκτός της οροσειράς τής Ροδόπης έδει αναμφιβόλως νά θεωρηθή ως
1. Χωρίον επί βουλγάρικου εδάφους, ούτινος ή θέσις σημειούται εις το σχεδιάγραμμα 2. Σελ.35--------------------------------------------------------------------------------------------------------
φυσικόν κώλυμα και ό ποταμός Νέστος. Μετά τάς στενάς όρεινάς κοιλάδας ό ρους του ποταμού ευρύνεται πλησίον της Σταυρουπόλεως, διά να: καταστή και πάλιν ορμητικός εις τους Τοξότας, ένθα ή κοίτη του είναι βαθεία και στενή με υψηλάς απότομους βραχώδεις όχθας. Μετά την όριστικήν εξοδόν του εκ της ορεινής περιοχής, ό ποταμός, όστις έχει ήδη εύρος 500 μέτρων, διασχίζει μέχρι τής περιοχής των εκβολών του εις την θάλασσαν, όπου λόγω των διακλαδώσεων και των ελών καθίσταται έτι πλατύτερος, χώραν λοφώδη και πεδινήν.
Ή μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας οροθετική γραμμή κείται επί του όρους, αφήνουσα τάς ύψηλοτέρας κορυφάς εις το έλληνικόν έδαφος.
Διά των ύπαρχουσών εις τήν όρεινήν περιοχήν διόδων δυσκόλως καθίσταντο δύναται κινήσεις μεγαλυτέρων και μή καταλλήλων διά τά όρη μονάδων, ενώ αι μηχανοκίνητοι και αι διαθέτουσαι ζώα: τοιαύται ήσαν υποχρεωμένοι νά κινώνται αποκλειστικώς επι των ολίγων υφισταμένων οδών και ατραπών. Μεγάλως θά συνετέλη εις τήν υπέρνίκησιν τών δυσχερειών, τών δημιουργούμενων κατά τον αγώνα εξ εδαφών τοιαύτης διαμορφώσεως, ή χρησιμοποίησις στρατευμάτων όρεινης συνθέσεως˙ τοιαύτα στρατεύματα όμως δεν ήσαν τότε διαθέσιμα (1).
Επειδή ενταύθα αί έλληνικαί άμυντικαί θέσεις, εν αντιθέσει προς το. δυτικόν τμήμα τής γραμμής Μεταξά, εύρίσκοντο οπίσω, είς ίκανόν βάθος, εν τη περιοχή του Σώματος, δεν ήτο δυνατόν νά προγματοποιηθώσιν αναγνωρίσεις τούτων είτε άπό ξηράς είτε από αέρος και ούτω παρέμεινε σχεδόν άγνωστος ή περίμετρος, ή διάταξις και ή ισχύς των.
 |
Θυρίδα πολυβολείου. (Φωτογρ. Σχης Γ. Καραμπατσόλης).
|
1. Κατά τήν στιγμήν έκείνην αί εξ υφιστάμενοι όρειναί γερμανικοί μεραρχίαι, είχον διατεθή ώς ακολούθως: Αι 1η και 4η Όρ. Μεραρχίαι επί τών βορείων γιουγκοσλαυικών συνόρων, αί 2α και 3η εις Νορβηγίαν και αι 5η και 6η δυτικώς της Γραμμής Μεταξά.
2. Ή τοποθεσία αντιστάσεως Νέστου περιελάμβανε άνω τών 350 έργων.
Σελ.36--------------------------------------------------------------------------------------------------------2. Ή τοποθεσία αντιστάσεως Νέστου περιελάμβανε άνω τών 350 έργων.
τούτων. Ή όλη διάταξις τών θέσεων ήτο γραμμική και μόνον εις τά σπουδαιότερα σημεία συνήντα τις σποραδικώς μικράν κλιμάκωσιν είς βάθος. Μεμονωμένα έργα, κυρίως πολυβολεία καί τίνα πυροβολεία, ενισχυμένα διά σκυροδέματος πάχους ημίσεως μέχρις ενός μέτρου, ήσαν διατεταγμένα είτε καθ' ομάδας, είτε διάσπαρτα μεταξύ τών οργανώσεων εκστρατείας. Προς προστασίαν τών θέσεων ύπήρχον κατά τόπους ναρκοπέδια, εγκατεστημένα επ' αυτής ταύτης τής όχθης του ποταμού.
 |
Τσιμεντένια εμπόδια τύπου πυραμίδας. (Φωτογρ. Σχης Γ. Καραμπατσόλης).
|
Έν επαφή προς τήν βραχώδη ταύτην τοποθεσίαν, τήν όμοιάζουσαν προς προμαχώνα, έξετείνετο ή κυρία γραμμή αντιστάσεως εις τους πρόποδας τών καμπτομένων ήδη προς δυσμάς ορέων. Ελάχιστα μόνον έργα ύπήρχον έπί τής όχθης προς έκτέλεσιν πλευρικών πυρών έπι του ποταμού, ενώ τό μεγαλύτερον μέρος τούτων ήτο τόσον έπιδεξίως προσηρμοσμένον δίκην «ένεδρευόντων οχυρών» προς τό άνωφερικόν τοπίον δι' άρίστης εκμεταλλεύσεως του εδάφους, ώστε ταύτα δεν ήσαν ορατά άπό τής ανατολικής όχθης ουδέ καί έπ' αυτής τής δυτικής λόγω δε τής θαυμάσιας παραλλαγής των μόνον άπό πολύ μικράς αποστάσεως ήτο δυνατόν νά επισημανθή ή θέσις των. Είς τήν στενήν βραχώδη κοιλάδα, τήν εκτεινομένην μέχρι τών Τοξοτών, δεν ύπήρχεν ανάγκη ουδεμίας τεχνητής ενισχύσεως. Πέραν του σημείου τούτου ήρχιζε και πάλιν ισχυρώς ώργανωμένον τμήμα προς κάλυψιν τής σπουδαίας σημασίας θέσεως ταύτης διαβάσεως του ποταμού. Τό τμήμα τούτο, έκτεινόμενον άπό τού χωρίο
1. Όπλον πλαγιοφυλάξεως=Στρατιωτικός όρος, δηλών τό όπλον τό έχον άποστολήν εκτελέσεως πλευρικής βολής έπ' ωφελεία του μετώπου ετέρου φίλιου τμήματος.
Σελ.37--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Παράδεισος μέχρι νοτίως του Λισοχωρίου(1) άπετελείτο κατά το νότιον κέρας αυτού εκ παρόχθιας καθαρώς διατάξεως, ήτις εκάλυπτε τον Νέστον δια διασταυρουμένων πυρών. Προς βορράν και εκατέρωθεν του Παραδείσου διήκε ζώνη συγκεντρωμένων πολυβολείων, κλιμακοαμένων εις διάφορα ύψη έπί των κλιτύων των υψωμάτων, ώστε τά πυρά των να είναι υπερεπιτιθέμενα. Τά εν μέρει εντός των βράχων λελαξευμένα και ενισχυμένα δια σκυροδέματος έργα έπροστατεύοντο δι’ άπλής σειράς συρματοπλεγμάτων και δι' αντιαρματικών εμποδίων, τοποθετημένων δίκην φράγματος κατά μήκος τής όχθης του Νέστου μετά αντιαρματικής τάφρου όπισθεν των, έχούσης εύρος δέκα και βάθος τριών εως τεσσάρω» μέτρων.
Τά κυριώτερα μειονεκτήματα τής αμυντικής τοποθεσίας Νέστου συνίσταντο εις έλλειψιν βάθους τής αμύνης, εις τον περιωρισμένον εξοπλισμόν διά πυροβολικού και αντιαρματικών και εις την άδυναμίαν των μονωμένων θέσεων, δπως άντιτάξωσιν όλόπλευρον άμυναν. 'Εκτος των ανωτέρω, ή μορφή του εδάφους και αϊ γραμμαι συγκοινωνιών όπισθεν τών διαφόρων τμημάτων τής τοποθεσίας δεν παρείχον την δυνατότητα να ριφθώσι ταχέως εις το κινδυνεύον σημείον αι προβλεπόμενοι έφεδρείαι και ενισχύσεις. Το τοιούτον ήτο κατά τοσούτω μάλλον άναγκαίον, όσον τά τμήματα δεν διέθετον έφεδρείαν, αί δε δυνάμεις, αι διατεθείσαι προς έπάνδρωσιν των έργων, εν ουδεμία περιπτώσει ήσαν επαρκείς. Αι δυνάμεις ούται άπετελούντο απλώς εκ τής ελληνικής Ταξιαρχίας Νέστου περιλαμβανούσης τρία τάγματα πεζικού, εν τάγμα πολυβόλων ομάδα αναγνωρίσεως, μίαν μοίραν πυροβολικού και πέντε λόχους προκαλύψεως(2). Ταξιαρχία ώφειλε κατά πρώτον νά διεξαγάγω επιβραδυντικόν αγώνα εις τήν περιοχήν τής Ξάνθης, εν συνεχεία δε νά αντιτά-
1. Ούτως αναφέρεται εις το κείμενον. Ό συγγραφεύς εννοεί πιθανώς το χωρίον Λιθοχώριον.
2. Το Τάγμα Πεζικού άπετελείτο εκ 3 λόχων +1 λόχου πολυβόλων.—Μονάς υπαγόμενη όργανικώς εις το Σύνταγμα και περιλαμβάνουσα 2 πυροβόλα των 65χλστμ. και 4 βαρέα βομβιδοβόλα.—Το Τάγμα Πολυβόλων άπετελεϊτο εκ 5 Λόχων έκαστος τών οποίων διέθετε 12 ελαφρά πολυβόλα και 12 ελαφρά βομβιδοβόλα. Ή Όμάς Ιππικού άπετελεϊτο εκ 2 ιλών και 1 διμοιρίας πολυβόλων, διαθετούσης 4 βαρέα πολυβόλα.—Ή Μοίρα Πυροβολικού άπετελεϊτο εκ 4 ελαφρών όβιδοβόλων, 2 ορειβατικών πυροβόλων και 2 πυροβόλων (19, Παράρτημα) (Σημ. Συγγραφέας).
Ή Ταξιαρχία Νέστου άπετελείτο κατά τάς επισήμους ελληνικός πηγάς εκ του 37ου Σ. Π., του 93ου Σ. Π. δυνάμεως δυο ταγμάτων προκαλύψεως, -της XIV Όμ. Αναγνωρίσεως, μιας πεδινής πυρ/χίας, ενός ούλαμού βαρέως πυρ/κου 85 χλστ. ενός ουλαμού Α/Τ 47 χλστμ., μιας πεδινής πυρ/χίας τών 75 χλστμ. χρησιμοποιούμενης ώς αντιαρματικής και του οχυρού Έχίνος. (Ίδε εις «Άγώνες εις την Ανατ. Μακεδονίας και την Δυτ. Θράκην (1941)». σελ. 280
Σελ.38--------------------------------------------------------------------------------------------------------2. Το Τάγμα Πεζικού άπετελείτο εκ 3 λόχων +1 λόχου πολυβόλων.—Μονάς υπαγόμενη όργανικώς εις το Σύνταγμα και περιλαμβάνουσα 2 πυροβόλα των 65χλστμ. και 4 βαρέα βομβιδοβόλα.—Το Τάγμα Πολυβόλων άπετελεϊτο εκ 5 Λόχων έκαστος τών οποίων διέθετε 12 ελαφρά πολυβόλα και 12 ελαφρά βομβιδοβόλα. Ή Όμάς Ιππικού άπετελεϊτο εκ 2 ιλών και 1 διμοιρίας πολυβόλων, διαθετούσης 4 βαρέα πολυβόλα.—Ή Μοίρα Πυροβολικού άπετελεϊτο εκ 4 ελαφρών όβιδοβόλων, 2 ορειβατικών πυροβόλων και 2 πυροβόλων (19, Παράρτημα) (Σημ. Συγγραφέας).
Ή Ταξιαρχία Νέστου άπετελείτο κατά τάς επισήμους ελληνικός πηγάς εκ του 37ου Σ. Π., του 93ου Σ. Π. δυνάμεως δυο ταγμάτων προκαλύψεως, -της XIV Όμ. Αναγνωρίσεως, μιας πεδινής πυρ/χίας, ενός ούλαμού βαρέως πυρ/κου 85 χλστ. ενός ουλαμού Α/Τ 47 χλστμ., μιας πεδινής πυρ/χίας τών 75 χλστμ. χρησιμοποιούμενης ώς αντιαρματικής και του οχυρού Έχίνος. (Ίδε εις «Άγώνες εις την Ανατ. Μακεδονίας και την Δυτ. Θράκην (1941)». σελ. 280
ξη σθεναράν άμυναν έπι των εις την δεξιάν (δυτικήν) δχθην τον Νέστου θέσεων. Μακράν, προς ανατολάς, βορείως της Κομοτινής, ευρίσκετο ή Ελλ. Ταξιαρχία Έβρου(1) εκ τριών ταγμάτων προκαλύψεως και ενός λόχου πολυβόλων, ήτις ώφειλεν, άφου επιβραδύνη πιθανήν εχθρικήν προχώρησιν, να άποσυρθή εις το προγεφύρωμα της 'Αλεξανδρουπόλεως, έπι των ανατολικών ακτών του Αιγαίου. Δύο μεγάλα αμυντικά έργα, κατάσκευασθέντα μακράν της τοποθεσίας αντιστάσεως Νέστου και του -προγεφυρώματος της Αλεξανδρουπόλεως, έφρασσον άμφοτέρας τάς αρτηρίας, τάς διασχίζουσας τήν Ροδόπην.
Το όχυρόν Νυμφαία (2) ύψούτο έπι του απόκρημνου υψώματος 510, περί τα 11 χιλιόμετρα βορείως της Κομοτινής. Ητο επίμηκες προσηρμοσμένον προς τήν μορφήν του υψώματος, έχον δε πέντε επίπεδα έφθανεν εις βάθος ενός σχεδόν χιλιομέτρου. Εκ τών 6 παρατηρητηρίων, 3 βομβιδοβολείων και 19 πολυβολείων του, προς τούτοις δε ενός αντιαεροπορικού πυροβολείου και ενός σκέπαστρου προβολέως, ελάχιστα μόνον, ήτοι όλιγώτερα του τρίτου, συνεδέοντο μεταξύ των δι' υπογείων διαδρόμων συγκοινωνίας. Πάντα τά λοιπά έργα—έξωπλισμένα διά 45 εν συνόλω πολυβόλων—ήσαν κατεσκευασμένα καθ' ομάδας δια νά δεσπόζουν καλυτερον τών απότομων κλιτύων, τάς οποίας δεν ήτο δυνατόν νά έλέγχωσιν απολύτως από της κορυφής. Το όχυρόν δεν διέθετε πυροβόλα, δυνάμενα νά άπαγορεύσωσι διά τών πυρών των τήν όδόν, ήτις ήτο ορατή σχεδόν ευκρινώς εις μήκος 5 χλμ. περίπου, ήτοι σχεδόν μέχρι τών βουλγαρικών συνόρων (Γερμανικός άξων επιθέσεως IV). Το τοιούτον θά καθίστα τοσούτω μάλλον δυσχερή τήν προσ-
1. Ή Ταξιαρχία Έβρου άπετελείτο κατά τάς έλληνικάς πηγάς εξ επτά λόχων προκαλύψεως, ενός λόχου πολυβόλων θέσεως εκ δύο διμοιριών και του οχυρού Νυμφαία, είχε δε κατά βάσιν τήν άποστολήν νά σημείωση απλώς τήν Εθνικήν κυριαρχίαν έπι της περιοχής. (Ίδε εις «Άγώνες εις την Ανατ. Μακεδονίας και την Δυτ. Θράκην (1941)». σελ. 156)  |
| Οχυρό Νυμφαίας.(Φωτογρ. αρχείο 29 ΣΠ). |
Το όχυρόν Νυμφαία (2) ύψούτο έπι του απόκρημνου υψώματος 510, περί τα 11 χιλιόμετρα βορείως της Κομοτινής. Ητο επίμηκες προσηρμοσμένον προς τήν μορφήν του υψώματος, έχον δε πέντε επίπεδα έφθανεν εις βάθος ενός σχεδόν χιλιομέτρου. Εκ τών 6 παρατηρητηρίων, 3 βομβιδοβολείων και 19 πολυβολείων του, προς τούτοις δε ενός αντιαεροπορικού πυροβολείου και ενός σκέπαστρου προβολέως, ελάχιστα μόνον, ήτοι όλιγώτερα του τρίτου, συνεδέοντο μεταξύ των δι' υπογείων διαδρόμων συγκοινωνίας. Πάντα τά λοιπά έργα—έξωπλισμένα διά 45 εν συνόλω πολυβόλων—ήσαν κατεσκευασμένα καθ' ομάδας δια νά δεσπόζουν καλυτερον τών απότομων κλιτύων, τάς οποίας δεν ήτο δυνατόν νά έλέγχωσιν απολύτως από της κορυφής. Το όχυρόν δεν διέθετε πυροβόλα, δυνάμενα νά άπαγορεύσωσι διά τών πυρών των τήν όδόν, ήτις ήτο ορατή σχεδόν ευκρινώς εις μήκος 5 χλμ. περίπου, ήτοι σχεδόν μέχρι τών βουλγαρικών συνόρων (Γερμανικός άξων επιθέσεως IV). Το τοιούτον θά καθίστα τοσούτω μάλλον δυσχερή τήν προσ-
2. Όχυρόν Ν υ μ φ α ί α = Ευρίσκετο επι του αμέσως βορείως του ομωνύμου χωρίου υψώματος 510, εις άπόστασιν 15 χλμ. από της Κομοτινής. Άπετελεϊτο εκ τριών στεγανών συγκροτημάτων και επτά μεμονωμένων πολυβολείων, περιελάμβανε δε τά έξης ενεργητικά σκέπαστρα: 13 άπλα και 6 δίπλα πολυβολεία, 1 σύνθετον πολυβολείον—παρατηρητήριον, 1 άντιαρματικόν, 1 άντιαεροπορικόν, 2 όλμοβολεΐα, 8 παρατηρητήρια, 1 σκέπαστρον προβολέως, 4 άπλας εξόδους, 1 έξοδον μετά πολυβόλου και 3 διπλά βομβιδοβολεία. Το ανάπτυγμα τών καταφυγίων του ήτο 910 τρέχ. μέτρα και αί υπόγειοι στοαί του συγκοινωνίας 1190 τρέχ. μέτρα. Άντείχεν εις μεμονωμένος βολάς τών 220.
Διέθετε δύο Α/Τ πυροβόλα τών 37 χλστμ., 1 Α/Α τών 20 χλστμ., 2 όλμους, 27 πολυβόλα, 27 οπλοπολυβόλα, 23 βομβιδοβόλα, ή δε φρουρά του άπετελεϊτο |εκ 14 αξιωματικών και 464 οπλιτών. 'Αποστολή του ήτο ή άπαγόρευσις της όδου Κίρτζαλη—-Νυμφαία—Κομοτινή και ή άπαγόρευσις της μεταξύ Μπερλαγιάν Κεντί και Νυμφαίας εδαφικής ζώνης.
Σελ.39--------------------------------------------------------------------------------------------------------
πέλασιν του επιτιθεμένου, καθ' όσον ή στενή κοιλάς δεν επέτρεπα πολλά σημεία παράκαμψιν και αποφυγήν των πυρών πυροβολικού. Η φρουρά του οχυρού ανήρχετο εις 400 περίπου άνδρας.
Το όχυρόν Έχίνος (1) εύρίσκετο νοτίως του ομωνύμου χωρίου, εις τάς βορείας και άνατολικάς κλιτεϊς του ύψοδείκτου 780 του βουνού Κρούσσα. Ή κορυφή του βουνού ήτο επίπεδος, αί κλιτείς του όμως απόκρημνοι, αύλακούμεναι ύπό πολλών μικρών χαραδρών καϊ κεκαλυμμέναι ύπό θάμνων. Έάν ανήρχετο τις προς τήν κορυφήν εκ του βάθους της κοιλάδος, ή διαμόρφωσις αύτη τοΰ εδάφους έξησφάλιζεν επαρκή κάλυψιν. Το όχυρόν συνίστατο εκ του κυρίου έργου, κατεσκευασμενου εις το ύψηλότερον σημείον και τριών μικρότερων (Α), (Μ) και (Σ), προωθημένων προς ανατολάς και προς βορράν, είχε δε διαστάσει κατά πλάτος και βάθος ενός περίπου χιλιομέτρου.
Το μικρότερον έργον (Α) ώφειλε νά εξασφάλιση τον σύνδεσμον μετά του έργου (Μ) και τήν συμπλήρωσιν της ισχύος τοΰ πυρός του νοτιοανατολικήν κατεύθυνσιν. Πρό αύτοΰ, επί πλατείας προεξοχής των κλιτύων, εύρίσκετο το έργον (Μ). Το έργον (Σ) καίτοι πολύ εξω προς βορράν, ούδεμίαν δυνατότητα υποστηρίξεως του έργου (Μ) είχε. Πάντα τα
1. Όχυρόν Έ χ ί ν ο ς = Εύρίσκετο έτη του βορειοανατολικούς του υψοδείκτου 780 αντερείσματος, εις απόστασαν 1.500 μ. άπό του χωρίου Έχίνος. Άπετελείτο έκ των κάτωθι στεγανών συγκροτημάτων: Του έργου «Ίσαυρος» επί τών δυτικών κλιτύων του ύψ. 780 έκ τριών συγκροτημάτων και πέντε μεμονωμένων πολυβολείων, του έργου του «Αναρρωτηρίου» κειμένου ανατολικώς πρώτου, του έργου (Μ) κειμένου βορειοανατολικούς του υψώματος 780, του έργου (Σ) κειμένου βορειοδυτικώς του υψώματος 780 και του έργου του «'Αντλιοστασίου» κειμένου μεταξύ (Σ) και (Μ). Περιελάμβανε τα έξης ενεργητικά σκέπαστρα 10 άπλα και 12 δίπλα πολυβολεία, 3 σύνθετα πολυβολεία — παρατηρητήρια 2 σύνθετα δίπλα πολυβολεία—παρατηρητήρια, 3 πολυβολεία—οπτικούς, 1 Α/ — διπλούν βομβιδοβολείον, 1 Α/Τ, 1 Α/Α, 2 δίπλα όλμοβολεία, 2 πυροβολεία 5 άπλα και 1 διπλούν παρατηρητήριον, 2 σκέπαστρα προβολέων, 12 άπλάς εξόδους, 1 έξοδον μετά πολυβόλου, 1 έξοδον μετά διπλού βομβιδοβολείου 2 δίπλα βομβιδοβολεϊα. Τό ανάπτυγμα τών καταφυγίων του ήτο 765 τρέχ μέτρα, τό μήκος τών υπογείων στοών του συγκοινωνίας 1220 τρέχ. μέτρα, η δε αντοχή του σε μεμονωμένας βολάς τών 220.
Ό οπλισμός του συνίστατο έκ 2 όρ. πυροβόλων Scoda τών 75 χλστμ. υποδ. 19 βαλλόντων υπέρ του μη κατασκευασθέντος οχυρού Γλαύκη και -της περιοχής Μεγάλου και Μικρού Μεσεγκούνη, 1 πεδινού Kroup τών 102 βάλλοντος τήν όδόν Μελίβοια—Έχίνος καί τήν εκατέρωθεν ταύτης έδαφικήν έκτασιν, 2 Α/Τ των 37 χλστμ., 1 Α/Α τών 20 χλστμ., 4 όλμων, 46 πολυβόλων, 18 οπλοπολυβόλων και βομβιδοβόλων. Ή φρουρά του άπετελείτο έξ 26 αξιωματικών και 806 οπλιτών. 'Αποστολή του ήτο ή άπαγόρευσις της αμαξιτής οδού Πασμακλή—Έχίνος—Ξάνθη κσι ή άπαγόρέυσις δια πυρός πυροβολικοΰ της κατευθύνσεως Πάχνη—Γλαύκη.
Σελ.40--------------------------------------------------------------------------------------------------------Ό οπλισμός του συνίστατο έκ 2 όρ. πυροβόλων Scoda τών 75 χλστμ. υποδ. 19 βαλλόντων υπέρ του μη κατασκευασθέντος οχυρού Γλαύκη και -της περιοχής Μεγάλου και Μικρού Μεσεγκούνη, 1 πεδινού Kroup τών 102 βάλλοντος τήν όδόν Μελίβοια—Έχίνος καί τήν εκατέρωθεν ταύτης έδαφικήν έκτασιν, 2 Α/Τ των 37 χλστμ., 1 Α/Α τών 20 χλστμ., 4 όλμων, 46 πολυβόλων, 18 οπλοπολυβόλων και βομβιδοβόλων. Ή φρουρά του άπετελείτο έξ 26 αξιωματικών και 806 οπλιτών. 'Αποστολή του ήτο ή άπαγόρευσις της αμαξιτής οδού Πασμακλή—Έχίνος—Ξάνθη κσι ή άπαγόρέυσις δια πυρός πυροβολικοΰ της κατευθύνσεως Πάχνη—Γλαύκη.
προωθημένα έργα συνεκοινώνουν μεταξύ των δια συστήματος υπογείων διαδρόμων μετά δε του κυρίου έργου μόνον δια τάφρων. Ύπήρχον εν συνόλω 70 οργανώσεις και μεμονωμένα έργα, Ή φρουρά του όχυρού ηρίθμει 600 περίπου άνδρας. Γενικώς, τά συγκροτήματα έργων του όχυρού, παρά την δεσπόζουσαν θέσιν των, διέθετον ολίγα όπλα μεγάλου βεληνεκούς (πυροβόλα), όπερ άπετέλει εν των αδικαιολογήτων βασικών μειονεκτημάτων των. Τά μόνα υπάρχοντα εις το κύριον έργον δύο πυροβόλα -τωv 75 χλστμ. ήσαν προς τούτοις τεταγμένα παγίως προς δυτικήν κατεύθυνσιν, αφ' ής άπεκλείετο ή έκτέλεσις βολής έπι της όδου.
Ή άνάπτυξις του XXX Σ. Στράτου έπι των αξόνων επιθέσεως ΙΙΙ και IV είχε συντελεσθεί και έπλησίαζεν ή ήμερα και ή ώρα της επιθέσεως πέραν των ανατολικών ελληνικών συνόρων. Τά γερμανικά στρατεύματα διέβησαν την έλληνικήν μεθόριον τήν 05.20 ώραν της 6ης 'Απριλίου εις όλα τά προκαθορισθέντα σημεία αιφνιδιαστικώς. Από του πρώτου φωτός ήρχισαν κροταλλίζοντα τά πολυβόλα. Έν τούτοις ό άγων δεν είχε προσλάβει εισέτι όλην τήν σφοδρότητα του λόγω της ασθενούς αρχικώς αντιστάσεως τών ελληνικών μεθοριακών φυλακίων.
 |
| Οι Γερμανοί στρατιώτες μπρστά από την γραμμή Μεταξά. |
Ή Μεραρχία είχε τάξει έκεΐ το 123ον ένισχ. Σ. Π. (πλην του ΙΙ Τάγματος) μετά του 3ου Λόχου/85ου Τ. Μηχ., της 190ής Μοίρας (1) Πυρ. Εφόδου (18 πυροβόλα), ενός ουλαμού ελαφρών και ενός ουλαμού βα-
1. A b t e i 1 u n g εις το κείμενον = Γερμανικός στρατιωτικός όρος-επί λέξει «Απόσπασμα»—δηλών: (α) Γενικώς μονάδα δυνάμεως μικροτέρας της του συντάγματος, συγκροτούμενην εκ διαφόρων στρατιωτικών τμημάτων πρός εκκπλήρωσιν συγκεκριμένης πολεμικής αποστολής και διαθέτουσαν συνήθως ίδιον επιτελείον. Σελ.41--------------------------------------------------------------------------------------------------------
ρέων Α/Α πυροβόλων (2 πυροβόλα τών 88 χλστμ.) της 1ης Πυρ/χίαξ| 64ου Σ.Α/Α Πυρ. προς τούτοις δε το 105ον Σ. Πυρ. (πλην της II Μοίρας). Είποντο, έτοιμοι να κινηθώσι προς την έκβιασθείσαν όρεινήν διάβασην, αί ακόλουθοι ταχυκίνητοι μονάδες και σχηματισμοί:
Ως έμπροσθοφυλακαί κατά την προς Νέστον κίνησιν υπό τον διοικητήν του 122ου Σ.Π.=Τό ΙΙ Τ./121ου Σ.Π. (έπί φορτηγών αυτοκινήτων), ή 150ή Τεθ. Όμάς Κυνηγών, μία βαρεία και ημισεία ελαφρά πυροβολαρχία της Ι Μ./64ου Σ.Α/Α Πυρ., ό 3ος Λόχος/71ου Τ. Μηχ. (μηχανοκίνητος) και μία πυροβολαρχία τών 100 χλστμ. της II Μ./65ου Σ. Πυρ— Άργότερον προσετέθη και ή 190ή Μοίρα Πυρ. Εφόδου.
Διά τήν προς άνατολικήν κατεύθυνσιν επίθεσιν κατά της 'Αλεξανδρουπόλεως διετέθη ή 150ή Όμάς Αναγνωρίσεως.
Τήν άπελευθέρωσιν της ορεινής αρτηρίας άνέμενον ανεπτυγμένοι εις: φάλαγγα αί μονάδες: II Τ./122ου Σ.Π. (εφεδρεία της Μεραρχίας), 121ονΣ.Π. (μείον II Τ.Π.) ως εφεδρεία του Σώματος Στράτου καί το όργανι. κόν πυροβολικόν του Σώματος εκ του 109ου/Σ. Πυρ., II Μ./63ου Σ. Πυρ. και II Μ./65ου Σ. Πυρ. (μείον πυροβολαρχία).
 |
| Γερμανικό πυροβολικό βάλλει κατά οχυρού. |
Άφ' ού κατά τάς πρώτας πρωϊνάς ήδη ώρας ηκούσθησαν ευκρινώς ισχυραί εκρήξεις εις το ελληνικόν έδαφος (καταστροφαι οδών), το Ι Τάγμα, άκολουθούμενον υπό του III Τάγματος/123ου Σ. Π. έκινήθη προς τά εμπρός επί οδού ακολουθούσης βαθείαν χαράδραν. Ίσχυραι πλαγιοφυλακαί—ό 1ος Λόχος προς ανατολάς, οί 2ος και 9ος Λόχοι προς δυσμάς— κινούμενοι επί και πέραν τών εκατέρωθεν της οδού κορυφογραμμών,, έκάλυπτον τήν κίνησιν. Έξουδετερώθησαν αρκετά οδικά κωλύματα αλλά περί τήν 08.15 ώραν, μετά πορείαν 3,5 χιλιομέτρων, ή προχώρησις
(άντίστοιχόν τι τών παρ' ήμίν δημιουργούμενων τακτικών συγκροτημάτων ή άποσπασμάτων).— (β) Ειδικώτερον, υποδιαίρεσιν του συντάγματος επί εφίππων, ίππηλάτων, μηχανοκινήτων και τεθωρακισμένων μονάδων (πλήν τών του μηχανοκινήτου Πεζικού), αναλογούσαν προς τάγμα. Τό σύνταγμα διέθετε συνήθως τρία τοιαύτα άποσπάσματα, διηρθρωμένα αναλόγως του Όπλου εις λόχους, ίλας ή πυροβολαρχίας. Ύφίσταντο επίσης και άνεξάρτητα αποσπάσματα ποδηλατιστών, διαβιβάσεων, παρατηρήσεως πυροβολικού, αναγνωρίσεως και υγειονομικού (γ) Επί πυροβολικού συγκεκριμένως μονάδα δυνάμεως ανωτέρας τών τριών πυροβολαρχιών ή της μοίρας, άλλα μικροτέρας της του συντάγματος πυροβολικού, υπό ιδίαν διοίκησιν. Όθεν προκειμένου περί αποσπάσματος τεθωρακισμένων εκρίθη καταλληλότερα ή άπόδοσις του όρου επί τη βάσει της ορολογίας της εποχής διά του παρ' ήμίν υφισταμένου τότε όρου «Όμάς Αναγνωρίσεως», δηλούντος μονάδα όργανικήν τών μεραρχιών και τών σωμάτων στρατού αντιστοιχούσαν προς έπιλαρχίαν προκειμένου περί Μηχανικού διά του «Τάγμα» ή «Διλοχία Μηχανικού»τελος. προκειμένου περί πυροβολικού, ό όρος δέον νά άποδοθη ως «Μοίρα Πυροβολικοί». Σελ.42--------------------------------------------------------------------------------------------------------
τών τμημάτων ανεκόπη υπό του έκτοξευθέντος εκ του οχυρού Νυμφαία ισχυρού πυρός πολυβόλων, εξ ου προεκλήθησαν άπώλειαι.
'Επειδή ή εκτελεσθείσα παρά τίνων ελαφρών και βαρέων αντιαεροπορικών, ταχθέντων έπί τόπου, βολή κατά μεμονωμένων έργων υπήρξεν άνευ εμφανούς αποτελέσματος, έτάχθη εις ουλαμός πυροβόλων εφόδου δια νά σύντριψη τάς έχθρικάς θέσεις, τών οποίων ή πραγματική ισχυς δεν είχε κατ’ αρχάς άναγνωρισθή πλήρως. Το προχωρούν πεζικόν όμως, όπερ είχε καταλάβει προχείρους θέσεις, δεν έξεμεταλλεύθη το έπιτευχθέν αποτέλεσμα εκ της δράσεως ταύτης και παρέμεινε καθηλωμένον. Όταν κατά τάς τελευταίας άπογευματινάς ώρας προωθήθη ολόκληρος πυροβολαρχία πυροβόλων εφόδου ίνα εκτέλεση βολήν εξ έγγυτέρας αποστάσεως, οί Έλληνες άνετίναξαν εις διάφορα σημεία τήν μεταξύ τών υψωμάτων διήκουσαν διά στενωπού όδόν με αποτέλεσμα νά δημιουργηθώσι τρεις κρατήρες, έκαστος διαμέτρου 35 μέτρων, έμποδίζοντες τήν έγγύτερον προς τους στόχους των προώθησιν τών πυροβόλων εφόδου. Το παρακείμενον ύψωμα 510 έβάλλετο έως αργά τήν νύκτα διά πυρών παρενοχλήσεως. Τά γερμανικά τμήματα ώφειλον ήδη νά εισχωρήσωσι μεταξύ τών Έργων διά δύο αιφνιδιαστικών επιθέσεων, πλην όμως νυκτερινή έπίθεσις, έκτοξευθείσα τήν 02.00' ώραν της νυκτός 6/7 Απριλίου κατόπιν ημιώρου προπαρασκευής πυροβολικού άπεκρούσθη, ως επίσης και δευτέρα, έπιχειρηθείσα άμα τή έω. Άπέτυχεν ωσαύτως και τρίτη επιθετική ενέργεια, γενομένη τήν 08.30' ώραν της 7ης 'Απριλίου.
 |
| Καθηλωμένοι Γερμανοί στρατιώτες μπροστά από ελληνικό οχυρό. |
Σελ.43--------------------------------------------------------------------------------------------------------
πνού, επικαθήμενον επί τών θάμνων. Προωθηθέντα πυροβόλα εφόδου και εις άκάλυπτον χώρον συρθέντα αντιαεροπορικά τών 88 χλστμ. προσέβαλον διά άμεσου σκοπεύσεως τάς έπισημανθείσας φωλεάς αντιστάσεως.
Το πεζικόν είχε προετοιμασθή εν τω μεταξύ δι' έκτέλεσιν υπερκεράσεως, ήτις ήρχισε την 18.00 ώραν. Προς βορράν ένήργει κατά μέτωπον ό 3ος Λόχος μετά τών σκαπανέων εφόδου του 85ου Τ. Μηχ., εξ ανατολικής κατευθύνσεως εκινείτο ό 1ος Λόχος και εκ νοτιοδυτικής οί 2ος κοα '9ος Λόχοι. Αί τρεις ώς άνω ομάδες κρούσεως έπέτυχον νά εισδύσωσι σχεδόν ταυτοχρόνως εις την έχθρικήν διάταξιν όταν τά μέσα πυρός ταύτης ύπεχρεώθησαν, εν μέρει τουλάχιστον, νά σιγήσωσιν, πρίν ή οί αμυνόμενοι έπανέλθωσιν εις τά κατά τήν διάρκειαν του κανονιοβολισμού εγκαταλειφθέντα φατνώματα και καταλάβωσιν εκ νέου ταύτα. Είς αγώνα εκ του συστάδην διά φλογοβόλων και δι' ανατινάξεων κατελήφθησαν το εν κατόπιν του άλλου τά ελληνικά έργα. Περί τήν 19.00 ώραν τό όχυρόν Νυμφαία κατέθεσε τά όπλα. (1)
 |
| Γερμανοί στρατιώτες στο ύψωμα 510 (Νυμφαία). |
Αί μέχρι τής στιγμής εκείνης άπώλειαι δεν ήσαν πολύ μεγάλαι σοβαράς, σημασίας όμως ήτο ή σημειωθείσα απώλεια χρόνου τών δύο ήμερων. Ως εκ τούτου ήρχισε κατά τήν νύκτα τής 7/8 Απριλίου εντατική εργασία διά τήν έπισκευήν της είς πολλά σημεία καταστραφείσης όδου προς Κομοτινήν. Τό 123ον ένισχ. Σ. Π., συνεχίζον μετά τήν κατάληψιν τής Νυμφαίας τήν προχώρησίν του έφθασεν είς Κομοτινήν τήν 8ην Απριλίου.
 |
| Η πινακίδα αναγράφει: Οχυρόν Ελλάς Ύψωμα 510 καταληφθέν διά εφόδου τη 7/4/1941 |
Τό 122ον Σ. Π., κινούμενον εκ τής περιοχής Τσακάλ δυτικώς του άξονος επιθέσεως IV προς νοτίαν κατεύθυνσιν επι καρροποιήτου ορεινής όδοΰ, συνήντησε προ του υψώματος 893 εχθρικά έργα εκστρατείας. Κατόπιν βραχέως σφοδρού αγώνος τό επί κεφαλής Ι Τάγμα έκαμψε την άντίστασιν τών Ελλήνων και τό εσπέρας τής 6ης 'Απριλίου εύρίσκετο ήδη είς τό χωρίον Σώστης, κείμενον επί τής νοτίας εσχατιάς τοΰ όρους(2). Εις λόχος του Τάγματος, όστις ώφειλε τήν 7ην Απριλίου, στρεφόμενος προς ανατολάς, διά τής Κομοτινής, νά προσβάλη εκ τών νώτων τό όχυρόν Νυμφαία, δεν παρενέβη πλέον είς τον αγώνα. Κατά τήν ιδίαν ήμέραν επίσης τό III Τάγμα τοΰ Συντάγματος, άκολουθούμενον ύπό του Τάγματος ήχθη είς τό παρά τό χωρίον Σώστης καταλήγον όρεινόν δρομολόγιον, ενώ τό Ι Τάγμα, παράκαμψαν άνατιναχθείσαν γέφυραν επί του Ξηρορέματος, κατέλαβε τό χωρίον Ίασμος και τήν 8ην 'Απριλίου έφθασε μέχρι τής Ξάνθης.
1. Κατά τάς έλληνικάς πηγάς τό όχυρόν παρεδόθη τήν 23.30 ώραν «'Αγώνες είς τήν Άν. Μακεδονίαν και τήν Δυτ. Θράκην (1941)» σελ. 165). 2. Όρους Καρτάλ.
Σελ.44--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ή 50η Μερ. Πεζικού, δια νά φέρη εις πέρας την άποστολήν της καταλήψεως ταχέως της πλησίον των Τοξοτών γέφυρας επί του Νέστου, προώθησε μετά την άπελευθέρωσιν της εις το λεκανοπέδιον Κομοτινής οδού το 123ον ένισχ. Σ.Π., ήτοι την εν έτοιμότητι τηρουμένην ίσχυράν έμπροσθοφυλακήν της και ήκολούθησε μετά της μάζης των μεραρχιακών τμημάτων και τών τμημάτων του Σώματος. Εις την ένέργειαν ταύτην ήδύνατο νά προβή τοσούτω μάλλον ταχύτερον και άφόβως, καθ' όσον μετά την είσβολήν διά της ορεινής περιοχής δεν έπηκολουθησεν ούδενός είδους εχθρική άντίδρασις. Αι έμπροσθοφυλακαί,ύπερβασαι μεγαλύτερόν τι κώλυμα εις τήν δυτικώς του Ίάσμου στενήν διάβασιν ήχθησαν άνευ αγώνος τήν 01.50' ώραν της 9ης Απριλίου εις το χωρίον Ποίμνη, κείμενον εις άπόστασιν 3 χιλιομέτρων νοτίως τών Τοξοτών. Ή εκπεμφθείσα κατά τήν νύκτα περίπολος προς άναγνώρισιν του ποταμοΰ άνέφερεν ότι ή λασπώδης όχθη παρουσιάζει δυσκολίας εις τήν κίνησιν. Αξιωματικός, όστις έπεχείρησεν υπό τήν κάλυψιν του σκότους νά εξακρίβωση κολυμβών το βάθος, τήν δύναμιν του ρεύματος και τους; υπάρχοντας πόρους, έπυροβολήθη κατά τήν έπιστροφήν του. Έπι της δυτικής όχθης του Νέστου διεπιστώθη ή ύπαρξις ισχυρότερων εχθρικών δυνάμεων, εγκατεστημένων επί προπαρεσκευασμένων θέσεων. Το άφιχθέν ολίγον μετά τάς εμπροσθοφυλακάς κατόπιν συντόνου πορείας; 35 χιλιομέτρων μέσω Ξάνθης Ι Τ./382ου Σ.Π. (ανήκοντος εις τήν 164ην Μερ. Πεζικού), το όποιον έκινείτο ταχύτατα προς τήν γέφυραν τών Τοξοτών, έφθασεν εκεί πολύ αργά. Ή γέφυρα είχεν ήδη άνατιναχθή. Το Τάγμα καθηλωθέν υπό τών πυρών του ελληνικού πυροβολικού υπήχθη εις τήν έμπροσθοφυλακήν της 50ής Μερ. Πεζικού.
Ή διαταγή τής Μεραρχίας καθώριζεν όπως ή βιαία διάβασις του·έχοντος εύρος 500 μέτρων ρεύματος του ποταμού πραγματοποιηθη τήν 17.00 ώραν. Η πρώτη αυτή απόπειρα ήτο καταδικασμένη εις άποτυχίαν, διότι ούτε επαρκή πλωτά μέσα διετίθεντο, ούτε είχον άναγνωρισθή αρκούντως καλώς αι έχθρικαι θέσεις.
 |
| Είσοδος Γερμανών σε κάποια πόλη της Θράκης. |
Σελ.45--------------------------------------------------------------------------------------------------------
διά την διαπεραίωσιν εις την απέναντι όχθην. Έν τούτοις όταν περί την 17.00 ώραν οί σκαπανείς και οι άνδρες του πεζικού τάς έρριψαν εις το ρεύμα, οί Έλληνες εκ θέσεων μάχης μη άναγνωρισθεισών, ων τα πολυβόλα είχον τηρήσει σιγήν, έξετόξευσαν φονικώτατον πυρ επί του ποταμού. Κροταλλίζουσα, μαστιγώνουσα, διασταυρούμενη και κατ’ αλεπάλληλα στρώματα χάλαζα βλημάτων έπεσε τόσον επι των μεμονωμένους κινουμένων επι του ρεύματος λέμβων, όσον και έπ' εκείνων αίτινες είχον προσαράξει εις άβαθή σημεία και εις αμμώδη μέρη. Πλείσται εκ τούτων βληθείσαι κατεστράφησαν. Το πλήρωμα μιας μόνον λέμβου επέτυχε να διαπεραιωθή εις την άντιπέραν όχθην και νά άγκιστρωθή εκεί.
Την 23.00 ώραν ή Μεραρχία διέταξε νέαν προσπάθειαν διαβάσεως, ήτις έδει νά πραγματοποιηθή την 01.30' ώραν της νυκτός προς την 10ην Απριλίου, κατόπιν νέας προπαρασκευής πυροβολικού. Την 00.20 ώραν το πυροβολικόν ήρχισε βάλλον, κατά δέ τήν 01.00 το πυρ του — ένισχυθέν και δια του πυρός 24 αντιαρματικών πυροβόλων της Τεθ. Όμάδος Κυνηγών—προσέλαβε τήν μεγαλυτέραν του εντασιν. Την όρισθείσαν ώραν το πεζικόν έρρίφθη δια νέων ελαστικών λέμβων είς τον ποταμόν, ουδεμία δε άντίδρασις παρετηρήθη άπό ελληνικής πλευράς(1) Οί Έλληνες κατόπιν άσθενοΰς αντιστάσεως έξεκκένωσαν τάς θέσεις των, ούτως ώστε κατέστη δυνατόν νά καταληφθή μέχρι της 02.00 ώρας περί που σχεδόν άνευ απωλειών και ή έτερα όχθη. Τήν αύγήν τής 10ης Απριλίου ή δυτική όχθη του Νέστου έκκαθαρισθείσα περιήλθεν εϊς την απόλυτον κατοχήν τών γερμανικών στρατευμάτων.
Ή 50ή Μερ. Πεζικού έξεπλήρωσε ταυτοχρόνως προς τήν ανωτέρω και άλλην άποστολήν. Τήν 8ην Απριλίου ειχεν εκπέμψει εκ Κομοτινης τήν 150ήν Όμάδα 'Αναγνωρίσεως μετά της 4ης Πυρ/χίας/65ου Σ.Πυρ. πρός νοτιοανατολικήν κατεύθυνση διά νά καταλάβη τήν Αλεξανδρούπολιν. Κατόπιν συντόνου κινήσεως το συγκρότημα τούτο επέτυχε νά καταλάβη μέχρι της πρωίας της 9ης Απριλίου τήν πόλιν ταυτην, παρά τα επί τη οδού πολυάριθμα κωλύματα. Μέρος της ασθενούς δυνάμεως ελληνική Ταξιαρχίας Έβρου, ήτις συνεπτύχθη άνευ αγώνος, είσήλθεν εϊς Τουρκίαν. Λόχοι τινές έπέτυχον νά έπιβιβασθώσι πλοίων εις Άλεξανδρούπολιν και νά μεταφερθώσιν είς Κεντρικήν Ελλάδα (2).
1. Προφανώς λόγω της μεσολαβησάσης έν τώ μεταξύ συνθηκολογήσεως ταυ Τ.Σ.Α.Μ.
2. Ή επιβίβαση του μικρού τούτου· τμήματος έγένετο είς τόν λιμενίσκον της. Μάκρης (Ίδε els «Αγώνες είς τήν Άν. Μακεδονίαν και τήν Δυτ. Θράκην (1941)»σελ. 163).
.............."
Σελ.46--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Πηγές:
- Der Deutsche Griechenland Feldzug – Operationen der 12 Armee 1941 (Η Γερμανική εκστρατεία εις την Ελλάδα), Alex Buchner, Heidelberg 1957.
- Richter, Heinz A. (1998) Griechenland im Zweiten Weltkrieg, Για την ελληνική γλώσσα ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Β.Ε.Ε.
- Αρθρο του Σχη (ΠΖ) Γεώργιου Καραμπατσόλη για το Οχυρό Νυμφαίας.
- Die 50 Infanterie Division 1938-1945
- Die 164. Infanterie-Division
- Battle of Greece
- Γενικό Επιτελείο Στρατού
- Foren » Forum » Der Wehrmachtsbericht » April 1941
- Εν Κρυπτώ - Τα οχυρά της Γραμμής Μεταξά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου