Η Γερμανική εισβολή στη Θράκη - B' μέρος

Η κατάληψις τών συγκροτημάτων έργων του οχυρού Εχίνος ύπό της 164ης Μεραρχίας Πεζικού 

 Εις έκτέλεσιν διαταγής του Σώματος Στράτου ή 164η Μερ. Πεζικού, έχουσα τον κύριον όγκον της επί του άξονος επιθέσεως ΙΙΙ ετηρείτο έτοιμοκίνητος. Το επί κεφαλής τής Μεραρχίας ένισχυμένον ΙΙ Τ./382ον Σ. Π. (δια : 220ης Ίλης Ποδηλατιστών), καταβαλόν την ασθενή εχθρικήν άντίστασιν διέβη την 6ην 'Απριλίου την μεθόριον, παράκαμψαν δ' εν συνεχεία...

...επτά άνατιναχθείσας μικράς γέφυρας και μεγάλην καταστροφην δι' ανατινάξεως βράχων, ήχθη περί την 09.30' ώραν εις την 2 χιλιόμετρα βορείως του Έχίνου κειμένην περιοχήν. Έκεί τα προπορευόμενα τμήματα εδέχθησαν αιφνιδίως σφοδρά πυρά των αμυνομένων εκ των επί του ύψώματος 785 πολυαρίθμων έργων, υποστάντα απώλειας και άναγκασθέντα να συμπτυχθώσι κατά τι. 

Χάρτης επιχειρήσεων στη περιοχή Εχίνου

Περί την μεσημβρίαν το ΙΙ Τ./382ου Σ. Π. ηδραιώθη δια δύο λόχων του επί υψώματος, ευρισκομένου βορείως του οχυρού, του οποίου ή περίμετρος τών έργων δια πρώτην φοράν άνεγνωρίσθη βαθμηδόν καθ' όλον το μήκος της και προώθησε προς ύψωμα κείμενον νοτίως τούτου ένα λόχον, ίνα προσβάλη εκείθεν τον έχθρόν διά πυρών. Καίτοι το ακολουθούν Ι Τάγμα είχεν ήδη άποσχισθή ένωρίτερα εις το ύψος του χωρίου Κοτύλη διά νά επιχείρηση υπερκέρασιν, αφήκεν άθικτον έλληνικήν δύναμιν, ή οποία έξηκολούθη νά προβάλη ισχυράν και πείσμονα άντίστασιν. Παρέστη όθεν ανάγκη νά έξουδετερωθή επιθέσεως και ή νησίς αύτη αντιστάσεως, ήτις εξ αρχής ήμπόδιζε πάσαν περαιτέρω προχώρησιν έπί τής μοναδικής όδού προς Ξάνθην, κατόπιν συστηματικής και επιμελούς προπαρασκευής. Ή έπίθεσις ανετέθη εις το ΙΙΙ Τάγμα, ούτινος ό διοικητής (ταγματάρχης Fett) έλαβε την 7ην Απριλίου την σχετικήν διαταγήν. 'Επειδή όμως λόγω τών πολλαπλών κωλυμάτων και καταστροφών αι οδοί δεν ήτο δυνατόν νά έπισκευασθώσι παρά του Μηχανικού προ τής πρωίας, ή δ' αιτηθείσα προώθησις πυροβολικού άπήτει πολύν χρόνον και επειδή ωσαύτως ή ομίχλη ήμπόδιζε τήν παρατήρησιν ή επίθεσις άνεβλήθη διά τήν έπομένην, ώστε νά προηγηθή η αναγκαία προπαρασκευή πυροβολικού. Ενώ ό όγκος τής Μεραρχίας ανέκοψεν τήν κίνησίν του, έφθασαν μέχρι τής εσπέρας εις άπόστασιν 3 χιλιομέτρων από του Έχίνου πυροβολικόν, αντιαρματικά, αντιαεροπορικά βαρέα όπλα. Αι Ι, ΙΙ και IV Μ./220ου Σ. Πυρ. μετά τών επί τών κλιτύων του βουνού προωθημένων σταθμών παρατηρήσεως ετάχθησαν Σελ.47-------------------------------------------------------------------------------------------------------
εις την πλατυνομένην κοιλάδα εκατέρωθεν της όδού (1). Ύπό την κάλυψιν του σκότους προωθήθησαν εις το χωρίον Έχίνος εις ούλαμός άντιαρματικών (50 χλστμ.) της 220ής Τεθ. Όμάδος Κυνηγών και εις ούλαμός Α/Α των 88 χλστμ. της 4ης Πυροβολαρχίας/64ου Σ. Α/Α Πυρ.
Ή Μεραρχία κατόπιν των ληφθεισών πληροφοριών, συνεφώνησε προς την ύποβληθείσαν πρότασιν να προσβληθή πρώτον το αριστερά συγκρότημα (Μ). Όθεν το ένισχυθέν δια του 3ου Λόχου/220οΟ Τ.Μηχ. III Τ. Π., κινούμενον κατά μήκος τής ανατολικής πλευράς της κοιλάδας προωθήθη κατά την νύκτα τής 7/8 'Απριλίου άπό Μελοίβια εντός του χωρίου Έχίνος. Το ένισχυμένον τάγμα ήχθη προς ανατολάς διά του ρεύματος Ξηροπόταμος και — χωρίς νά το άντιληφθή ό εχθρός — κατέλαβε τάς θέσεις του έξορμήσεως εις τάς βόρειας προσβάσεις του υψώματος, εφ' ού το συγκρότημα (Μ). Ή άνοδος προς το συγκρότημα τούτο έπηκολούθησε την 8ην 'Απριλίου επί δύο σημείων, εφ' έκαστου οποίων ενήργει λόχος ενισχυμένος διά σκαπανέων. Κατ' αρχάς ούδεμία εχθρική άντίδρασις έξεδηλώθη. Όταν όμως τα τμήματα του κλιμακίου εφόδου έφθασαν εις πολύ μικράν άπόστασιν άπό των ελληνικών θέσεων μάχης έξεδηλώθησαν σφοδροί οί φραγμοί τής αμύνης παρά το εύστοχον πυρ του γερμανικού πυροβολικού και τήν έκτελουμένην δι' αντιαεροπορικών βολήν καταστροφής κατά τών φατνωμάτων των έργων. Εις τά πυρά τής αμύνης συμμετείχον επίσης, παρέχοντα πυρά πλαγιοφυλάξεως, το συγκρότημα (Α) του οχυρού και ή θέσις (Μ 58), ήτις εύρίσκετο μακράν του κυρίως οχυρού. Ή έξουδετέρωσις τής τελευταίας ταύτης επετεύχθη τελικώς κατόπιν επανειλημμένων εύστοχων βολών. Περί αυτό τούτο το συγκρότημα (Μ) ήρχισε σφοδρός άγων. Παρά την άνατίναξιν μεμονωμένων σκεπάστρων υπό τών σκαπανέων, οί Έλληνες δέν παρεδίδοντο. Μόνον όταν εν τμήμα κρούσεως είσέδυσεν εις το έργον διά τίνος άνατιναχθείσης θυρίδος πολυβολείου και έτερον διά τίνος έργου προστασίας εξόδου και ήρχισαν διοχετεύοντα καπνόν εις τά υπόγεια: οπότε ή ατμόσφαιρα κατέστη αποπνικτική διά τήν φρουράν, παρεδόθησαν κατά τάς άπογευματινάς ώρας οί εναπομείναντες 60 άνδρες της δυνάμεως της. Ό αντίπαλος, παρά ταύτα, επεχείρησε νά ανακαταλάβω το άπωλεσθέν συγκρότημα (Μ) δι' άντεπιθέσεως, αποκρουσθείς Ή έπίθεσις εναντίον τών υπολοίπων έργων του οχυρού Έχίνος δεν έσυ-

1. Μελοιβίων—Έχίνου.
2. Ό συγγραφεύς υπαινίσσεται προφανώς τήν περί τήν 19.00 ώραν αποσταλείσαν Ελληνικήν περίπολον, ίνα διαπίστωση κατά πόσον κατέχεται υπό των Γερμανών το έργον (Μ), ήτις και συνεπλάκη μετά τμημάτων των. (Ίδε εις «Αγώνες είς τήν Άν. Μακεδονίαν και τήν Δυτ. Θράκην (1941)»σελ. 186).
Σελ.48-------------------------------------------------------------------------------------------------------
νεχίσθη, λόγω τον εχθρικού πυρός, τό όποιον έξηκολούθη πυκνόν και άπητειτο να εκτελεσθώσι προηγουμένως αι άναγκαίαι αναγνωρίσεις. Ή έπιχείρησις αύτη δεν έξετελέσθη εν τέλει, διότι κατά τό μεσονυκτιον οί Έλληνες έξεκένωσαν όλόκληρον τό όχυρόν. Ή φρουρά τούτου άπεσύρθη εις την βορειοδυτικώς της Ξάνθης περιοχήν, ένθα και παρεδόθη την 9ην 'Απριλίου (1).

Τα συγκροτήματα των έργων του ελληνικού όχυρού Έχίνος έπί του άξονος έπιδέσεως της 164ης Μερ. Πεζικού

Η Ταξιαρχία Νέστου συνεπτύχθη άνευ ισχυράς αντιστάσεως—ως ακριβώς και ή ελληνική Ταξιαρχία Έβρου—προς νοτιοδυτικήν κατεύθυνσιν όπισθεν του ποταμού. Τό Ι Τ./382ου Σ.Π., τό όποιον άπεσχίσθη των κινουμένων επί του άξονος επιθέσεως III δυνάμεων εις τό υψος Κοτύλης, διά νά εκτέλεση κυκλωτικήν κίνησιν προς Έχίνον, μόνον τα πλησίον του χωρίου Πάχνη υψώματα συνήντησεν ασθενή έχθρικήν δύναμιν πρός προστασίαν του πλευρού και ούτω τήν 6ην Απριλίου απέυχε νά άχθή είς τό χωρίον Μύκη, κείμενον νοτιοδυτικώς του Έχίνου. Το τάγμα τούτο είχε διαταχθή νά προχώρηση περισσότερον επι της μέσω Ξάνθης όδού προς Τοξότας, ίνα καταλάβη ταχέως τήν εκεί γέφυραν επί του Νέστου, ήδη δε επέτυχε νά φθάση τήν 7ην 'Απριλίου μέχρι βορείως της

1. Ίδε εις ανωτ.. και εν σελ. 186—7. 3
Σελ.49-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ξάνθης καίτοι πέντε—αν και μη ελεγχόμενοι δια πυρός—καταστροφαί επί της διασχιζούσης την στενήν κοιλάδα του Κοτζά ρέμα όδου επανειλημμένως ήνάγκασαν τούτο νά άνακόψη την κίνησίν του. Τό τάγμα, άφιχθέν, την 8ην Απριλίου κατόπιν συντόνου πορείας προ των Τοξοτών, υπήχθη υπό την 50ήν Μερ. Πεζικού. 

Εχίνος πριν το 1940

Έν τω μεταξύ και τό έφεδρικόν σύνταγμα της Μεραρχίας (433ο·Σ.Π.) προωθήθη εις Κοτύλην. Απεστάλη ωσαύτως εις τό χωρίον Μύκτι Τάγμα Ποδηλατιστών του συντάγματος τούτου, όπερ ήκολούθη το ΙΙΙ Τ./382ου Σ. Π. Εις ήν περίπτωσιν ή κατάληψις τών έργων του οχυρού Έχίνος άπήτει πολύν χρόνον, προεβλέπετο έπέμβασις δι' ολοκλήρου του 433ου Σ.Π. και συνέχισις της επιθέσεως εις τό δεξιόν πλευρόν του 382ου Σ.Π.
Ή Μεραρχία, διά νά καταλάβη ταχέως την παρά την Σταυρούπολιν γέφυραν επί του Νέστου συμφώνως προς τάς δοθείσας αυτή διαταγάς, είχε τοποθετήσει τό 440όν Σ.Π. δυτικώς του άξονος επιθέσεως ΙΙΙ πλησίον του Camzas (1). Τό σύνταγμα τούτο ώφειλεν, άνατρέπον τας εληνικάς δυνάμεις προκαλύψεως, νά κινηθή διά της ορεινής περιοχής της Σταυρουπόλεως ακολουθούν ατραπούς, ώστε νά καταλάβη άθικτον την εκεί γέφυραν. Τό έν έμπροσθοφυλακαΐς εύρισκόμενον III Τάγμα, συναντήσαν ασθενή άντίστασιν, διέβη την μεθόριον και ήρχισεν έπίπονον κίνησιν διά τών υψωμάτων 1468 και 1573, άλλ' ή περαιτέρω προχώρησις τούτου προς νοτίαν κατεύθυνσιν άνεκόπη λόγω του αιφνιδίως έκτοξευθέντος φραγμού εκ τών επί του υψώματος 1608 προχείρων θέσεων εκστρατείας. Μόνον κατόπιν επταώρου σκληράς μάχης επετεύχθη μέχρι εσπέρας ή κατάληψις του υψώματος. Τό Τάγμα, καταλαβόν διά νέα: μάχης τό ύψωμα 1379, εξήλθε τής ορεινής περιοχής και έφθασε κατά άπογευματινάς ώρας τής 7ης 'Απριλίου εις Σταυρούπολιν. Ό 11ος Λόχος όστις είχεν ώς αποστολήν νά καταλάβη αιφνιδιαστικώς άθικτον νοτίως τής πολίχνης ταύτης γέφυραν, έφθασε πολύ αργά. Ή γέφυρα άνετινάχθη προ τών οφθαλμών τών ανδρών του κλιμακίου εφόδου του Λόχου, καθ' όν χρόνον τό τελευταίον ευρίσκετο είς άπόστασιν 200 περίπου μέτρων άπ' αυτής. Επειδή ό εις τήν άντιπέραν δυτικην όχθην του ποταμού εχθρός ήτο εγκατεστημένος επί ισχυρών θέσεων και ελλειπον τα απαραίτητα πλωτά μέσα, τά δε βαρέα όπλα εύρίσκοντο εισέτι μακράν τό Τάγμα ήναγκάσθη νά παραιτηθή κατά τήν στιγμήν εκείνη απόπειρας διαβάσεως του υδατίνου κωλύματος· τήν έσπέραν όμως ήρχισε τάς αναγνωρίσεις και τήν κατασκευήν βοηθητικών πλωτών

1. Χωρίον επί βουλγάρικου εδάφους, ούτινος ή θέσις σημειούταπ αριθ. 3 σχεδιάγραμμα.
Σελ.50-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η γενομένη όμως υπό τμημάτων αναγνωρίσεως προ της εω της 8ης Απριλίου απόπειρας διαβάσεως του Νέστου επί σχεδίων απέτυχε, λόγω της ασυνήθους όρμητικότητος του ρεύματος. Αι αναγνωρίσεις έσυνεχίσθηκαν κατά την διάρκειαν της ημέρας μετ’ ανταλλαγής πυρών εις περιορισμένην έκτασιν. Έκ τούτων κατέστη φανερόν ότι το πλέον κατάλληλον σημείον διαβάσεως του ποταμού ητο ή νοτίως του Δαφνώνος θέσις. Παρά ταύτα ή γενομένη δευτέρα απόπειρα έναυάγησεν ένεκα της καταστάσεως του ρεύματος και ουχί λόγω της εχθρικής αντιδράσεως, ήτις υπήρξε ανεπαίσθητος.
Εν τω μεταξύ το 440όν Σ. Π- έφθασε την 9ην Απριλίου μετά τών υπολοίπων τμημάτων επί του Νέστου. Ταυτοχρόνως—μετά την πτώσιν των έργων του οχυρού Έχίνος—το ΙΙ Τ./382ου Σ.Τ. προεχώρη ήδη προς Λυκοδρόμιον. Διακοπεισών εν τω μεταξύ τών εχθροπραξιών, το τάγμα τούτο έπαυσε περαιτέρω κινούμενον έπιθετικώς εκείθεν του ποταμού.
Μετά την συνθηκολόγησιν του ελληνικού Τμήματος Στρατιάς Άν. Μακεδονίας το XXX Σ. Στράτου κατέλαβε και τάς νήσους του Αιγαίου. Τμήματα τής 50ής Μερ. Πεζικού έκυρίευσαν δι' αίφνιδιαστικής ενεργείας τάς νήσους Σαμοθράκην, Λέσβον και Χίον, τμήματα δε της 164ης Μερ. Πεζικού κατέλαβον την εις τον κόλπον της Καβάλας νήσον Θάσον. Τέλος, εν συνεργασία μετά του πολεμικού ναυτικού εγένετο απόβασις εις Λήμνον, ήτις κατελήφθη ολόκληρος έξουδετερωθείσης της προβληθείσης ύπό του εχθρού ασθενούς αντιστάσεως. 

Το Σώμα Στρατού επέτυχε μέχρι τής διακοπής τών εχθροπραξιών νά εκτελέση αντί ταραδεκτών απωλειών πλήρως τήν άνατεθείσαν αυτώ αποστολήν (αι απώλειαι της 164ης Μερ. Πεζικού π.χ. ήσαν 18 εν όλω νεκροί και 92 τραυματίαι).
Η εκπόρθησις τών ελληνικών έργων κατά τήν τρίτην ήμέραν από τής ενάρξεως του αγώνος και ή επακολουθήσασα είσχώρησις διά τών ορέων παρέσχε βεβαίως ελευθερίαν μετακινήσεως ισχυροτέρωνν δυνάμεων εναντίον της νοτίου πτέρυγος της τοποθεσίας τοΰ Νέστου, αλλά δέν υπάρχει ουδεμία αμφιβολίαν εάν ή άμυνα ήτο ενεργητική, προ πάντων δε ισχυρά και εύκαμπτος ο ρυθμός της επιθέσεως θά καθίστατο ουσιαστικώς βραδύτερος θα συνεπάγετο δε πολύ σοβαρωτέρας απώλειας.
Η ελληνική άμυνα τόσον εξ έπόψεως διευθύνσεως, όσον και εξ απόψεως εκτελέσεως παρουσίασε πλείστας όσας αδυναμίας και σφάλματα. Τα οχυρά Νυμφαία και Έχίνος εις ανεπαρκή μόνον βαθμόν ηδυνήθησαν να εκπληρώσωσι την άποστολήν αυτών, διότι δέν διέθετον ουδενός είδους
Σελ.51-------------------------------------------------------------------------------------------------------
όπλα μεγάλου βεληνεκούς, ώστε νά παρενοχλήσωσιν από μεγάλης αποστάσεως την προσπέλασιν του επιτιθεμένου δια των κοιλάδων, εφ’ ών εδέσποζον, ως και τάς θέσεις έξορμήσεως τούτου. Ή ελλειψις αυτή -παρείχε την δυνατότητα ιδίως εις το πυροβολικόν του επιτιθεμένου να άχθή εγγύς τών έργων, νά ταχθή άκάλυπτον ως κατά την βολήν εκπαιδεύσεως και νά προσβάλη τάς αναγνωρισθείσας θέσεις άπό ευνοϊκής αποστάσεως, καθ' όσον οί αμυνόμενοι δέν είχον την εύχέρειαν νά έμποδίσωσι τούτο.
Αι αναμφισβήτητου αξίας υπόγειοι αμυντικαί οχυρώσεις, αί διαθετουσαι ισχυρόν θώρακα εκ σκυροδέματος, πρέπει νά συμπληρούνται απαραιτήτως δι' αναλόγου αμύνης επιφανείας. Ως απεδείχθη μεταγενεστέρως εκ του άνευρεθέντος σχεδίου πυρός του οχυρού Έχίνος, το ΙΙΙ Τ./382ου Σ.Π. είχε διασχίσει κατά την διά νυκτερινής κινήσεως προχώρησαν προς τά έργα του οχυρού ζώνην πλήρως ελεγχομένην δι' ισχυρών πυρών, μή γενόμενον άντιληπτόν υπό του εχθρού και μη υποστάν άπωλείας, τούτο δέ ένεκα της ανεπαρκείας τών προφυλακών μάχης. Ή πτώσις του συγκροτήματος (Μ) έπ' ούδενί λόγω έπρεπε νά σημάνη την παράδοσιν του όλου οχυρού και μαρτυρεί ελάχιστα υψηλόν αγωνιστικού φρόνημα. Εις το όχυρόν Νυμφαία επίσης οί Έλληνες παρέμενον επί πολύν χρόνον εις τά ενδότερα υπόγεια διαμερίσματα τών έργων. Πριν ή επιστρέψωσιν είς τάς έγκαταληφθείσας ή τάς καταστραφείσας εκ του πυρός θυρίδας, ή διείσδυσις είχε πλέον πραγματοποιηθή.
Και μετά την πτώσιν τών δύο οχυρών προσεφέρετο εις τους Έλληνας ή δυνατότης της απανταχού διεξαγωγής επιβραδυντικής ενεργείας κατά τών είσβαλόντων διά της ορεινής περιοχής γερμανικών τμημάτων κρούσεως. Ουδέ της δυνατότητος όμως ταύτης έγένετο εκμετάλλευσης., ουδέ τά πολυάριθμα κωλύματα έπι τών οδών και αί άνατιναχθεϊσαι γεφυραι εις τάς κοιλάδας ήλέγχοντο διά πυρός εκ τών υψωμάτων η παρ ευκίνητων πυροβολαρχιών συμπτυσσομένων προοδευτικώς, ούτω δέ έξουδετέρωσις τούτων μολονότι άπήτησε χρόνον, ουδέν έστοίχισεν εις άπωλείας. 'Επειδή άμυνα εις τά όρη έπι τόσον ευρέως μετώπου απέκλειεν., ώς εικός, ισχυράν συνεχή κατοχήν πάντων τών σημείων και κατ' άκολουθίαν ήτο δυνατόν νά παρακαμφθώσι τά κωλύματα και τά έργα, παρείχετο εξαιρετική ευκαιρία ανακοπής τής διά τής ορεινής περιοχής επιθέσεως εις τήν παράκτιον ζώνην. Ταχυκίνητοι μηχανοκίνητοι δυνάμεις και κυρίως τεθωρακισμένοι μονάδες, αίτινες είχον απόλυτον ελευθερίαν κινήσεων εις τήν άναπεπταμένην ταύτην περιοχήν και ιδιαιτέρως επί τής μεγάλης εγκάρσιας οδού 'Αλεξανδρουπόλεως — Καβάλας, ήδύναντο, μετακινούμεναι ευχερώς και ταχέως, νά άποκρούσωσι τον κατά μακράς φάλαγγας εξερχόμενον εκ τών κοιλάδων έπιτιθέμενον, τον μή διαθέτοντα
Σελ.52-------------------------------------------------------------------------------------------------------εισέτι επαρκή έλευθερίαν κινήσεων, προ πάντων δέ ύποστήριξιν πυροβολικού, το οποίον βραδέως ήκολούθει (1).
Η τοποθεσία του Νέστου, διαθέτουσα φυσικόν ύδάτινον κώλυμα και θαυμασίως παρηλλαγμένας κατά τμήματα οργανώσεις, απέδειξε την άξίαν αυτής ώς καλώς ώργανωμένης τοποθεσίας ύπερασπισθείσης μετ' αποφασιστικότητας και επιτηδειότητος. Δεν έξεδηλώθησαν οι κύριοι φραγμοί ειμή μόνον όταν κατέστη πρόδηλον ότι έγένοντο σοβαρώτεραι απόπειραι διαβάσεως του ποταμού.
Από πλευράς των επιτιθεμένων Γερμανών έπεζητήθη ή κατά πλάτος άνάπτυξις δυνάμεων, ως άπήτει ό ορεινός άγών. Έπεβεβαιώθη ή αξία της προχωρήσεως κατά τμήματα διά τών ορέων έναντι της κινήσεως κατά φάλαγγας εις τάς κοιλάδας, ένθα αύται είναι δέσμιοι τών κατεστραμμένων και διάσπαρτων κωλυμάτων οδών. Αι κινήσεις είς τά όρη είναι όντως λίαν επίπονοι άποφέρουσιν όμως ως έπι το πλείστον μεγάλα αποτελέσματα διά της παρακάμψεως του αντιπάλου και προσβολής τούτου εξ ευνοϊκωτέρας θέσεως. Τοιαύται κινήσεις εν τούτοις πρέπει νά διεξάγωνται δια στρατευμάτων εχόντων πείραν τών ορέων, εξησκημένων εις τον όρεινόν αγώνα, καταλλήλου συνθέσεως και οπλισμού, ώστε νά άποφεύγωνται δυσάρεστα αποτελέσματα. Εξαιρετικώς επιτακτική είναι ή ανάγκη όπως τά στρατεύματα ταύτα διαθέτωσιν ελαφρόν και ευκόλως μεταφερόμενον πυροβολικόν, βαρύτερα όπλα, αντιαρματικά ως και επαρκή πυρομαχικά διά νά άντιμετωπίσωσιν επιτυχώς τάς παρουσιαζομένας αντιστάσεις, κυρίως δέ διά νά εχωσι τήν δυνατότητα νά διεξάγωσιν αγώνα και μετά την έξοδον έκ της ορεινής περιοχής. Κατά τήν εν τοις προηγουμένοις περιγραφείσαν έξέλιξιν του αγώνος, πάσαι αι έπιτεθείσαι διά του όρους γερμανικά! δυνάμεις κατά τήν πρώτην ή τήν δευτέραν ήμέραν από της ενάρξεως του πολέμου έπέτυχον νά άχθώσιν είς τους αντίποδας του όρους. 

Έν πάση περιπτώσει είς τάς κοιλάδας ή προχώρησις επιτυγχάνεται κατ' ανάγκην διά συνεχούς αγώνος, απαιτείται πρόσθετος ικανή -ασφάλεια επι τών υψωμάτων, μετά δυσκολίας δέ καθίσταται δυνατή ή προσβολή του εχθρού, διότι ή εδαφική διαμόρφωσις παρέχει περιωρισμένας δυνατότητας αναπτύξεως τών δυνάμεων και μεταπτώσεως τούτων «κ του σχηματισμού πορείας είς διάταξιν επιθέσεως. 'Οδηγούμεθα ως έκ
1. Ή ελληνική ηγεσία δεν είχε τήν δυνατότητα νά εφαρμόση τοιαύτην μέθοδον επιβραδύνσεως του αντιπάλου, καθ' όσον—ασχέτως της σκοπιμότητος και τών αποτελεσμάτων ταύτης—δεν διέθετε τάς προς τούτο απαραιτήτους ταχυκίνητους μονάδας πεζικού και πυροβολικού, εστερείτο δέ και πάσης αεροπορικής υποστηρίξεως.
Σελ.53-------------------------------------------------------------------------------------------------------
τούτου εις ανάπτυξιν εκ του βάθους του σχηματισμού προχωρήσεων,, απαιτούσαν χρόνον. Ιδιαιτέρα φροντίς πρέπει να καταβάλλεται δια τήν εκ των προτέρων μετά σχόλαστικότητος διάρθρωσιν των φαλαγγών, τών κινουμένων εις κοιλάδας. Αύται πρέπει να εχωσιν εις την κεφαλήν ισχυράς δυνάμεις μηχανικού και πυροβολικού (πυροβόλα εφόδου, αύτοκινητούμενα πυροβόλα κ.λπ.) προς ταχείαν έξουδετέρωσιν και άρσιν τών εχθρικών κωλυμάτων (ούτω π.χ. ολόκληρος ή 190ή Μ. Πυρ. 'Εφόδου, εν αντιθέσει προς ό,τι αρχικώς προεβλέπετο, ετέθη προ της 50ης Μερ. Πεζικού).
Εάν κατά την κίνησιν εις στενάς κοιλάδας αι δυνάμεις αύται έπονται, καθυστερούσι συχνάκις επί πολύ ένεκα τών συσσωρεύσεων και της συμφορήσεως της κυκλοφορίας ή προκαλούσαι τοιαύτας.
Κατά την συστηματικήν προπαρασκευήν της εναντίον τών οχυρών Νυμφαία και Έχίνος επιθέσεως κατέστη πρόδηλον ότι ή πλήρης ύποστήριξις και συνεργασία ισχυρού πυροβολικού ήτο απαραίτητος. Αί πολύωροι καθυστερήσεις κατά την προχώρησιν και τάξεις προς πυροβόλησιν εις τά οροπέδια έπιφέρουσιν, ως είναι φυσικόν, σοβαράν άπώλειαν χρόνου, εξ ής ωφελείται ό αντίπαλος. Έτι δυσχερεστέρα καθίσταται ή εμπλοκή μεγαλυτέρων τμημάτων πυροβολικού εναντίον διαδοχικών εχθρικών θέσεων επί ορέων. Κατά τάς περιπτώσεις ταύτας το πυροβολικόν, λόγω του διαρκώς περιοριζόμενου αριθμού τών καταλλήλων θέσεων βολής, αναγκάζεται νά ταχθή συγκεντρωμένον, πράγμα έπιζήμιον, ό δε εφοδιασμός τούτου δια πυρομαχικών δυσχεραίνεται μεγάλως. Το εις επαρκή βαθμόν ένισχυμένον διά μηχανικού και πυροβολικού πεζικόν έχει τήν ύποχρέωσιν νά έκμετάλλευθή πάσαν δυνατότητα όπως προκαλέση τήν πτώσιν και δεσποζουσών, εχθρικών θέσεων επί τών ορέων και τών υψωμάτων, εκτελούν αίφνιδιαστικάς επιθέσεις υπό τήν κάλυψιν του σκότους ή της ομίχλης, διεισδύσεις κατόπιν τοπικών υπερκεράσεων, καταδρομάς κ.λπ......."

 Σελ.53-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πηγές:
=Der Deutsche Griechenland Feldzug – Operationen der 12 Armee 1941 (Η Γερμανική εκστρατεία εις την Ελλάδα), Alex Buchner, Heidelberg 1957.
=Richter, Heinz A. (1998) Griechenland im Zweiten Weltkrieg, Για την ελληνική γλώσσα ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Β.Ε.Ε.
=Αρθρο του Σχη (ΠΖ) Γεώργιου Καραμπατσόλη για το Οχυρό Νυμφαίας.
=Die 50 Infanterie Division 1938-1945
=Die 164. Infanterie-Division
=Battle of Greece
=Γενικό Επιτελείο Στρατού
=Foren » Forum » Der Wehrmachtsbericht » April 1941
Εν Κρυπτώ - Τα οχυρά της Γραμμής Μεταξά
=Η Μάχη των οχυρών – Οχυρό Εχίνος
=ΠΟΜΑΚΟΧΩΡΙΑ