Στη φωτογραφία ο Στέργιος Αγγελώνιας, με μια καλή ψαριά στα χέρια του, στο λιμανάκι των Λουτρών Σαμοθράκης το 1954. Στο βάθος ο πιο ιδιόμορφος τύπος της Ελληνικής παραδοσιακής ναυπηγικής του 20ου αιώνα. Το σκαρί είναι τύπου "Πέραμα" το γνωστό πρώτο "Τρείς φίλοι¨ (Νηολογίου Αλεξ/πόλεως) του Παπαράλη. Η κύρια χρήση του συγκεκριμένου σκάφος ήταν εμπορικό ή για μεταφορά φορτίων. Το καλοκαίρι βέβαια εκτελούσε και πλόες για τους περιηγητές που επισκέπτοταν την Σαμοθράκη. Παρακάτω...
ένα μικρό αφιέρωμα στους τύπους ελληνικών παραδοσιακών σκαφών και ιδιαίτερα στον τύπο "Πέραμα".
Τύποι ελληνικών παραδοσιακών σκαφών
Ως ελληνικό παραδοσιακό σκάφος, επαγγελματικό, ή ιδιωτικό, χαρακτηρίζεται εκείνο το οποίο προσομοιάζει στους κλασσικούς σχεδιαστικούς τύπους των ελληνικών παραδοσιακών ξύλινων σκαφών, με γνώμονα τα χαρακτηριστικά της βασικής κατασκευής του και συγκεκριμένα τη γάστρα, το κατάστρωμα, τις υπερκατασκευές και τα ιστία. Οι πλέον συνήθεις τέτοιοι τύποι είναι το τρεχαντήρι και το καραβόσκαρο, και κατά δεύτερο λόγο το πέραμα, το λίμπερτυ, η τράτα, το τσερνίκι, ο βαρκαλάς, η γαίτα.
Άλλες κατηγορίες και παραλλαγές ξύλινων παραδοσιακών σκαφών είναι η συμιακή σκάφη, το γαντζάο, ο μπότης (κούτουλο), ο υδραίικος βαρκαλάς, η χανιώτικη γαΐτα, ο μούλος, η λέμβος (σκάφη), η παπαδιά, ο τάκος, το πριάρι, ο γούτσος, η πλάβα, το σκάφος δυτών (βουτηχτάδικο), το πάσαρι, το αιγυπτιακό καραβόσκαρο, το γυαλάδικο, η πλάκα, η κορίτα, ο δρόμων (κορβέτο), ο δρόμων ημιολικός (μπάρκο μπέστια), η ημιολία (σκούνα), ο μυοπάρων (γολέτα), η επιδρομίς (λόβερ), η γαυλίς (μπρατσέρα), η σακκολαίφη (σακολέβα), η λιβυρνίς (μπομπάρδα), η γαυλολιβυρνίς.
Το ξύλινο παραδοσιακό σκάφος είναι το πρωτότυπο ή ομοίωμα πρωτότυπου-ιστορικού πλοίου, του οποίο η βασική σχεδιαστική γραμμή έχει γίνει πριν το έτος 1965, και δεν εμφανίζει ουσιώδεις διαφοροποιήσεις και μετατροπές.
Η βασική κατασκευή του, που συμπεριλαμβάνει τη γάστρα, το κατάστρωμα, τις υπερκατασκευές και τους ιστούς, στηρίζεται σε υλικά όμοια με αυτά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των πρωτοτύπων-ιστορικών πλοίων, που στηρίζονται κατά κύριο λόγο στο ξύλο και κατά δεύτερο στο μέταλλο.
Άλλες κατηγορίες και παραλλαγές ξύλινων παραδοσιακών σκαφών είναι η συμιακή σκάφη, το γαντζάο, ο μπότης (κούτουλο), ο υδραίικος βαρκαλάς, η χανιώτικη γαΐτα, ο μούλος, η λέμβος (σκάφη), η παπαδιά, ο τάκος, το πριάρι, ο γούτσος, η πλάβα, το σκάφος δυτών (βουτηχτάδικο), το πάσαρι, το αιγυπτιακό καραβόσκαρο, το γυαλάδικο, η πλάκα, η κορίτα, ο δρόμων (κορβέτο), ο δρόμων ημιολικός (μπάρκο μπέστια), η ημιολία (σκούνα), ο μυοπάρων (γολέτα), η επιδρομίς (λόβερ), η γαυλίς (μπρατσέρα), η σακκολαίφη (σακολέβα), η λιβυρνίς (μπομπάρδα), η γαυλολιβυρνίς.
Το ξύλινο παραδοσιακό σκάφος είναι το πρωτότυπο ή ομοίωμα πρωτότυπου-ιστορικού πλοίου, του οποίο η βασική σχεδιαστική γραμμή έχει γίνει πριν το έτος 1965, και δεν εμφανίζει ουσιώδεις διαφοροποιήσεις και μετατροπές.
Η βασική κατασκευή του, που συμπεριλαμβάνει τη γάστρα, το κατάστρωμα, τις υπερκατασκευές και τους ιστούς, στηρίζεται σε υλικά όμοια με αυτά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των πρωτοτύπων-ιστορικών πλοίων, που στηρίζονται κατά κύριο λόγο στο ξύλο και κατά δεύτερο στο μέταλλο.
Το πέραμα
Ιστορικά Στοιχεία
Ο τύπος πέραμα ανάγεται, σύμφωνα με τους ιστορικούς και τους αρχαιολόγους, στους πρώτους βυζαντινούς χρόνους και είναι ειδικά σχεδιασμένος για τα μικρά και συχνά κύματα του Αιγαίου (Εφημερίδα Το ΒΗΜΑ, 31/01/1999, ΧΑΡΑ ΚΙΟΣΣΕ).
Το πέραμα αποτελεί τη πιο ιδιότυπη κατηγορία σκαφών της ελληνικής παραδοσιακής ναυπηγικής. Η γάστρα του παρουσιάζει σημαντικές ομοιότητες του με το τσερνίκι, πλην όμως το Πέραμα ήταν μεγαλύτερο. Μαρτυρίες παλαιών καραβομαραγκών που αναφέρουν συγγένεια του Περάματος με τα τρεχαντήρια, πηγάζουν από τις ίδιες σχεδόν αναλογίες του συνολικού πλάτους ως προς το συνολικό μήκος, καθώς και από το σχήμα του κεντρικού νομέα που ήταν ίδιος με αυτόν του τρεχαντηριού.Το Πέραμα είναι ένα γνήσιο ελληνικό σκαρί, κατάλληλο για τη θάλασσα του Αιγαίου. Τα πρώτα Περάματα ξεκίνησαν να κατασκευάζονται στη Σύρο και τα χρησιμοποιούσαν ως εμπορικά και για κάθε είδους μεταφορές. Η Σύρος θεωρείται ακόμη η πρώτη και παραμένει ιστορικά η κατεξοχήν εξειδικευμένη στη κατασκευή περαμάτων.Τα Περάματα είναι διάσημα παγκοσμίως και για τους λάτρεις των παραδοσιακών σκαφών είναι τα καλύτερα διότι έχουν χώρους, κρατάνε καλά πανιά και ταξιδεύουν σε όλες μα όλες τις θάλασσες.
Τα χαρακτηριστικά του περάματος είναι η μορφή της πλώρης και της πρύμνης του. Το ποδόσταμα της πρύμνης του ήταν ευθύ, με ελαφρά κλίση προς τα πίσω. Το ποδόσταμα της πλώρης του ήταν και αυτό ευθύ ή με πολύ ελαφρά κυρτότητα και με μεγαλύτερη κλίση προς τα εμπρός, απ’ ότι αυτό της πρύμνης. Στην πρύμνη, το παραπέτο σταματούσε μ’ ένα καμπυλωμένο κόψιμο πριν το ποδόσταμα και μια ξύλινη κόκκινη επιφάνεια έδενε τις απολήξεις των δύο παραπέτων, από τις δύο μεριές του σκάφους και το κατάστρωμα, με το επάνω μέρος του ποδοστάματος. Αυτό που χαρακτήριζε το πέραμα ήταν ένας μικρός καθρέφτης (τάκος), συνήθως διακοσμημένος με ανάγλυφα γεωμετρικά σχήματα, τοποθετημένος εγκάρσια στο επάνω μέρος του πλωριού ποδοστάματος, στο οποίο στερεώνονταν τα δύο μπροστινά άκρα της κουπαστής του. Μπροστά από τον καθρέφτη υπήρχε μια τρισδιάστατη ξύλινη επιφάνεια, όπου έδενε την απόληξη του καταστρώματος με το επάνω άκρο του
ποδοστάματος. Οι επάνω απολήξεις των ποδοσταμάτων της πλώρης και της πρύμνης, μαζί με τις ξύλινες επιφάνειες που έδεναν την κατασκευή σ’ αυτές τις περιοχές, λέγονταν «κάτσουλες».
Το πέραμα και το τρεχαντήρι έχουν τις ίδιες αναλογίες δηλαδή το μέγιστο πλάτος είναι λίγο μικρότερο από το μισό του μήκους της καρίνας και το ύψος της μέσης είναι περίπου το μισό του μέγιστου πλάτους. Γενικά όμως υπήρχε μια ποικιλία στις αναλογίες των βασικών διαστάσεων. Έτσι υπήρχαν περάματα που χτίζονταν στενότερα, και ήταν πιο γρήγορα και περάματα που χτίζονταν πλατύτερα, ώστε να επιτυγχάνουν μεγαλύτερη χωρητικότητα. Το πέραμα ήταν εμπορικό σκάφος επίσης είχε χρησιμοποιηθεί ως πειρατικό για μεταφορά επιβατών, ενώ σπανίως χρησιμοποιούνταν για αλιεία. Στις μέρες μας όσα περάματα υπάρχουν και έχουν αναπαλαιωθεί χρησιμοποιούνται ως σκάφη αναψυχής.
Τα σκάφη αυτά ήταν συνήθως δίστηλα με ιστιοφορία παρόμοια μ’ εκείνη των τρεχαντηριών. Στα μέσα του 19ου αιώνα η ιστιοφορία τους συνήθως ήταν τύπουμπρατσέρας ή μπομπάρδας. Αργότερα, χρησιμοποιήθηκε ιστιοφορία τύπου ραντοψάθι ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα, ο κυρίαρχος τύπος ιστιοφορίας ήταν του λόβερ. Συγγενές σκάφος με το πέραμα ήταν το τσερνίκι, υπήρχε όμως και ενδιάμεσος τύπος των δύο αυτών σκαφών, το τσερνικοπέραμα. Επίσης έφερε δύο μεγάλα λατίνια, δύο φλόκους και 6 – 8 σέλματα για τους κωπηλάτες.
Περάματα κατασκευάζονταν άλλοτε στενότερα και άλλοτε φαρδύτερα ανάλογα με το σκοπό της χρήσης τους. Τα στενότερα κατασκευαζόντουσαν ώστε να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ταχύτητα κατά τη πλεύση και τα φαρδύτερα για να δημιουργείται μεγαλύτερος αποθηκευτικός χώρος ικανός για μεταφορές μεγάλου όγκου εμπορευμάτων. Εμπορικά ή για μεταφορά μεγάλων φορτίων ήταν η κύρια χρήση των περαμάτων.
Σήμερα η παραγωγή τέτοιων σκαφών έχει σταματήσει, παρ' όλα αυτά Περάματα συνεχίζουν να αρμενίζουν στις ελληνικές θάλασσες κυρίως ως σκάφη αναψυχής.
Βιβλιογραφία:
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΝΑΥΠΗΓΙΚΗ - Κώστας Α. Δαμιανίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου