Χριστουγεννιάτικες παραδόσεις της Σαμοθράκης

  Με έθιμα και παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους βαθιά πίσω στο χρόνο, ετοιμάζονται όλες οι περιοχές της Ελλάδας να υποδεχτούν τη γέννηση του Χριστού και την πρώτη μέρα του νέου χρόνου.  Έθιμα και παραδόσεις της πατρίδας μας, που δίνουν ξεχωριστό χρώμα στις περιοχές που τα τηρούν ακόμα.

  Έτσι και στην Σαμοθράκη για τα Χριστούγεννα είχαν όλοι τα “γουρτζέλια” (γουρούνια-γουρτζέλι (το) ή γούρτζελος (ο), το γουρούνι, ο χοίρος. Από το αρχ. ρ. γρύζω= γρυλίζω).
Τα έσφαζαν κοντά στα ποτάμια δύο μέρες πριν τη μεγάλη γιορτή. Τα εντόσθια καβουρντισμένα και σκεπασμένα με λίπος μέσα σε πιθαράκια (μπουντουτσούδια) και ο καβουρμάς, θα είναι πρόχειρη τροφή για όλο το χειμώνα.

Παρασκευή καβουρμά

   Το Χριστουγεννιάτικο φαγητό θα είναι η “σούγλα”, σουβλισμένο χοιρινό που ψήνει ο κάθε νοικοκύρης στην αυλή του. Το παρακάτω άρθρο με φωτογραφίες, από την ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Σαμοθρακιτών Στουτγάρδης και περιχώρων, μας περιγράφει "Τι είναι η σούβλα".

"Απ' ό,τι μας είναι γνωστό, το έθιμο της "Σούβλας" - ή όπως το λένε οι Σαμοθρακίτες της "Σούγλας" - είναι καθαρά ντόπιο Σαμοθρακίτικο έθιμο.

Χοίρεια κρέα

Πριν πάμε στις φωτογραφίες, ας πούμε δυο τρία λόγια γι' αυτό το ωραίο έθιμο.

Λίγες βδομάδες πριν τα Χριστούγεννα παραγγέλνουμε χοιρινό για τη Σούγλα. Ως συνήθως πέρνουμε πλάτη, λαιμό ή μπούτι, και πολλές φορές και λίγη κοιλιά, για να ποτηστεί το κρέας και να μην γίνει στεγνό. Ανά τρία με τέσσερα κομμάτια μπαίνει και ένα κομμάτι κοιλιάς, εαν το επιθυμείτε.

Πριν...και μετά...

Την παραμονή των Χριστουγέννων πάμε και πέρνουμε το κρέας. Χαρακτηριστικές ποσότητες είναι 10...25 κιλά, αλλά θα βρείτε και περιπτώσεις που ξεφεύγουνε (ο αστικός μύθος αναφέρει ότι υπήρξε σούγλα 90 (ενεννήντα) κιλών σ.α.).

Το κρέας κόβεται σε τετράγωνα κομμάτια, περίπου 1 με 1,5 παλάμη φάρδος και περίπου τετράγωνα.

Αλατίζουμε το κρέας, βάζουμε πιπέρι και ρίγανη, ανάλογα με την προτίμηση του καθενός. Στο τέλος κόβουμε και μια τρύπα στο κέντρο κάθε κομματιού, γιατί έτσι είναι πιο εύκολα να περαστεί πάνω από τη σούβλα. Ειδικά στη κοιλιά θα χρειαστεί, επειδή το κρύο λύπος είναι πολύ σκληρό. Μπορούμε να περάσουμε το κρέας μετά από τη ρίγανη ή όμως και την επόμενη μέρα πριν από το ψύσιμο.

Το πρωί των Χριστουγέννων ξεκινάμε πολύ νωρίς. Χρειάζεται να ανάψουμε φωτιά (πρώτα ξύλα) και όταν πιάσει καλά βάζουμε τα κάρβουνα. Όταν γίνει κάψα, βάζουμε επιτέλους το κρέας και αρχίζουμε να το γυρνάμε.

Θέλει μερικές ώρες μέχρι να ετοιμαστεί η Σούγλα. Περνάμε τις ώρες με κουβέντα, αστεία, ποτό, φρέσκο μεζέ. Πολλές φορές παρατηρείται φιλικός ανταγωνισμός, ποιός θα κάνει την πιο πετυχημένη.

Τετεμαχισμένα κρέα γαλαθηνού δέλφακος

Παράλληλα στο σπίτι ετοιμάζουνε τις πατάτες, το ρίζι, σαλάτες, όλα γιορτινά. Η σούβλα τελειώνει εκείνη τη μέρα, όταν κανένας δεν μπορεί πια να την δει ή να την μυρίσει, και ο καθένας υπόσχετε ότι από την επόμενη μέρα θα αρχίσει με αυστηρή δίαιτα..."

ἑστιᾶν δὲ μέλλομεν ξένους
τινὰς Καρυστίους, ἄν-

δρας καλούς τε κἀγαθούς.
κἄστιν <ἔτ᾽ ἔτνος τι· καὶ δελφάκιον ἦν τί μοι,
καὶ τοῦτο τέθυχ᾽, ὡς τὰ κρέ᾽ ἔδεσθ᾽ ἁπαλὰ καὶ καλά.

Έχουμ' από την Κάρυστο κάτι ανθρώπους ξένους

πολύ καλούς και παστρικούς στο σπίτι μας φερμένους,
τραπέζι σαν τους κάνουμε, έχ' όσπρια φτιασμένα.
και γουρουνάκι ένα,
και κρεατάκι απαλό
θα φάνε, και πολύ καλό.

Λυσιστράτη, Μέλος (Στάσιμο) 1058-1062